Yakamoz nedir?
Yakamoz, geceleri denizde görülen mavimsi-yeşilimsi parıltıya verilen isimdir. Geyik, tek hücreli bir deniz canlısı olan Noctiluca scintillans’ın (Noctiluca miliaris) ışığı saçması sonucu oluşur. Bu canlı, deniz suyunda bulunan oksijen ve nitratı kullanarak ışık üretiyor. Lüfer, deniz yüzeyindeki dalgalar, rüzgar veya balığın hareketi gibi uyaranlarla tetiklenebilir.
Yakamoz’un oluşumu
Güve oluşumu için gerekli olan iki temel bileşen Noctiluca scintillans ve oksijendir. Noctiluca scintillans deniz suyunda yaşayan tek hücreli bir algdir. Bu canlı, bünyesinde bulunan lusiferin ve lusiferaz enzimlerini kullanarak ışık üretir. Luciferin oksijenle reaksiyona girerek lusiferin-oksijen kompleksini oluşturur. Lusiferaz enzimi bu kompleksi parçalar ve ışığı serbest bırakır. Geyiğin oluşumu için gerekli olan ikinci bileşen oksijendir. Noctiluca scintillans oksijen kullanarak ışık üretir. Deniz suyundaki oksijen miktarı arttıkça deniz suyunun yoğunluğu da artar.
Yakamoz’un Görünürlüğü
Lüfer, deniz yüzeyindeki dalgalar, rüzgar veya balığın hareketi gibi uyaranlarla tetiklenebilir. Bu uyaranlar Noctiluca sintillanlarının ışık üretmesini sağlar. Lüfer genellikle deniz suyundaki oksijen miktarının arttığı gece saatlerinde ortaya çıkar. Deniz taşbalığı deniz yüzeyinde uzun süre görülebilir. Ancak diğer ışık kaynakları parlayan ışıkları engellerse parlayan ışıkları görmek zorlaşır.
Yakamoz Çeşitleri
Akuamarin, ona sebep olan canlıya bağlı olarak farklı şekillerde görülebilir. Noctiluca scintillans’ın yanı sıra diğer deniz canlıları da ışık üretebilmektedir. Bu yaratıklardan bazıları şunlardır:
Pyrocystis noctiluca: Bu tür planktonik bir algdir. Deniz suyundaki oksijen ve fosforu kullanarak ışık üretir.
Adil zafer: Bu tür bir denizanasıdır. Bünyesindeki proteinler sayesinde ışık üretir.
Lingulodinium çokyüzlü: Bu tür planktonik bir algdir. Bünyesindeki lusiferin ve lusiferaz enzimlerini kullanarak ışık üretir.
Yakamoz’un Önemi
Deniz lamba balığı deniz ekosisteminin önemli bir parçasıdır. Deniz taşbalığı, deniz besin zincirinin bir parçasıdır. Balıklar deniz lambalarını yiyecek olarak kullanır. Yakamoz denizin temizliğinin göstergesidir. Deniz suyundaki oksijen miktarı arttıkça deniz suyunun yoğunluğu da artar. Bu nedenle deniz fenerlerinin bol olduğu denizlerin temiz olduğu söylenebilir.
Deniz taşağının görüldüğü yerler
Deniz taşağı dünyanın her yerindeki denizlerde görülebilir. Ancak deniz lambasının en iyi görüldüğü yerler oksijen miktarının yüksek olduğu yerlerdir. Bu yerler genellikle kıyı sularıdır. Türkiye’de deniz lambalı balığı özellikle Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz’de görülebilir.
Karadeniz’i izlemek
Deniz taşağını izlemenin en iyi yolu karanlık bir gecede deniz kıyısına gidip deniz yüzeyini gözlemlemektir. Lüfer genellikle dalgalar, rüzgar veya balık hareketi ile tetiklenir. Dolayısıyla bu uyaranlar mevcut olduğunda parıltıyı görmek daha kolaydır.
Yakamoz Hakkında Bazı Mitler
Yakamoz ile ilgili bazı efsaneler bulunmaktadır. Bu mitlerden bazıları şunlardır:
Yakamoz denizin ruhudur.
Yakamoz denizdeki ölülerin ruhlarıdır.
Yakamoz deniz kızlarının denizdeki ışıltısıdır.
Bu efsaneler, deniz taşbalığının güzel ve gizemli bir doğa olayı olmasından kaynaklanmaktadır.
Bir yanıt bırakın