Neye İzin Verilebilir?
İslam hukukunda caiz, “yapılmasında veya terk edilmesinde dini bir sakınca bulunmayan” fiiller anlamına gelir. Yani vergi mükellefi yani dini hükümlere tabi olan kişi bu fiilleri yapıp yapmamakta tamamen özgürdür. Helal kavramı İslam hukukunun temel kavramlarından biridir. İnsanların eylemlerine ilişkin dini hükümlerin belirlenmesinde haram, helal, mekruh gibi diğer temel kavramlarla birlikte kullanılmaktadır.
İzin Koşulları
Bir fiilin caiz olabilmesi için şu şartların bulunması gerekir: Fiilin dini hükümlere tabi olan kişi tarafından yapılması gerekir. Örneğin çocukların bazı eylemleri yapması dini bir zorunluluk gerektirmediğinden bu eylemler caiz değildir. Dini hükümlere tabi olan kişinin eylemden vazgeçebilmesi gerekir. Mesela bir kimsenin bir şeyi yemesi caiz ise, aynı kişinin o şeyi yememesi de caizdir. Eylem herhangi bir dini zarara neden olmamalıdır. Örneğin bir kişinin başka bir kişiye hakaret etmesi, dini açıdan zararlı olması nedeniyle caiz değildir.
İzin Türleri
İzin verilen eylemler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Sağlık açısından izin verilenler: Bu eylemler, yapma ya da bırakma konusunda dini bir anlam taşımayan eylemlerdir. Mesela bir insanın bir şeyler yemesi veya yememesi, bir yere gitmesi veya gitmemesi sıhhati açısından caizdir.
İzin verilen ibadetler: Bu eylemler ibadet amacıyla yapılan eylemlerdir. Mesela namaz kılmak, oruç tutmak, zekat vermek, hacca gitmek caiz ibadetlerdendir.
İzin verilen işlemler: Bu eylemler insanların birbirleriyle ilişkilerini düzenleyen eylemlerdir. Mesela alışveriş yapmak, evlenmek, boşanmak, mirası paylaşmak caiz olan işlemlerdir.
İzin Verilebilirliğin Hukuki Sonuçları
İzin verilen eylemlerin hukuki sonuçları şunlardır:
Bunu yapmanın hiçbir sevabı ve günahı yoktur. Mübah olan bir fiili yapmanın veya terk etmenin dinen bir sevabı ve günahı yoktur.
İnşa etmek veya terk etmek ücretsizdir. Vergi mükellefi, izin verilen bir eylemi gerçekleştirmekte veya yapmaktan vazgeçmekte tamamen özgürdür.
Yapılması veya terk edilmesi hukuken geçerlidir. İzin verilen bir eylemi gerçekleştirmek veya terk etmek hukuken geçerlidir.
İzin Örnekleri
Helal olan fiillerden bazıları şunlardır: Yemek, içmek, uyumak, giyinmek, Çalışmak, dinlenmek, eğlenmek, Alışveriş yapmak, hediye vermek, Evlenmek, boşanmak, Mirası paylaşmak, Seyahat etmek, dini ziyaretler yapmak.
İzin Verilebilirliğin Önemi
Helal kavramı, İslam hukukunun temel kavramlarından biri olması nedeniyle İslam hukukunun anlaşılmasında ve uygulanmasında önemli bir yere sahiptir. Helal kavramının doğru anlaşılması, insanların dini hükümlere konu olan eylemlerini doğru tespit etmelerine yardımcı olur.
İzin Sınırları
İslam hukukunda caiz kavramı mutlak özgürlük anlamına gelmemektedir. İzin verilen eylemler dini zarara yol açmamalıdır. Mesela bir kimsenin başka bir insana zarar vermesi dinen caiz değildir. Ayrıca izin verilen eylemlerin kişinin özgür iradesine ve kendi çıkarlarına uygun olması gerekir. Mesela kişinin kendine zarar verecek bir davranışta bulunması caiz değildir.
Sonuç olarak caiz kavramı İslam hukukunda önemli yere sahip bir kavramdır. Mübah olan eylemlerin doğru belirlenmesi, insanların dini hükümlere konu olan eylemlerini doğru tespit etmelerine yardımcı olur.
Bir yanıt bırakın