Formaldehit Nedir?
Formaldehit, CH2O formülüne sahip organik bir bileşiktir. Aldehitlerin en basit üyesidir, diğer adı Metanal’dır. Karbonil grubunun iki boş bağının her birine bir hidrojen bağlanmasıyla oluşur. Tüm gelişmiş canlılarda doğal olarak üretilir.
Formül: CH2O Yoğunluk: 815 kg/m³ Kaynama noktası: -19 °C Mol kütlesi: 30.031 gr/mol IUPAC numarası: Metanal İçinde çözündüğü madde: Su, Aseton
Fiziksel Özellikler
Formaldehit renksiz, keskin kokulu, yanıcı bir gazdır. Oda sıcaklığında gaz halindedir ancak suda kolayca çözünür. Bu nedenle sulu çözeltisi formalin olarak da bilinir. Formalin %37-40 formaldehit içeren bir çözeltidir.
Kimyasal Özellikler
Formaldehit oldukça reaktif bir bileşiktir. Karbonil grubu diğer bileşiklerle kolayca reaksiyona girebilir. Formaldehit, aldehitlerin genel reaksiyonlarına sahiptir. Örneğin, alkollerle reaksiyona girerek aldol ve aldol ürünleri oluşturur.
Doğal Oluşum
Formaldehit, tüm gelişmiş canlılarda doğal olarak üretilir. Hücrelerde formik asit ve amino asitlerin parçalanması sonucu oluşur. Formaldehit, insan vücudundaki doku ve organların korunmasında önemli bir rol oynar.
Endüstriyel Üretim
Formaldehit, endüstriyel olarak metanolün oksidasyonu ile üretilir. Metanol, havadaki oksijen varlığında yavaşça formaldehite oksitlenir. Bu reaksiyon, katalizörler kullanılarak hızlandırılabilir.
Kullanım Alanları
Formaldehit çok çeşitli endüstriyel ve ticari uygulamalarda kullanılır. En önemli kullanımları şunlardır:
Kağıt ve tekstil üretimi: Formaldehit, kağıt ve tekstil ürünlerinin dayanıklılığını ve kalitesini artırmak için kullanılır.
Reçine üretimi: Formaldehit reçinelerin üretiminde kullanılır. Reçineler yapıştırıcıların, boyaların, plastiklerin ve diğer malzemelerin üretiminde kullanılır.
Antiseptik ve dezenfektan: Formaldehit antiseptik ve dezenfektan olarak kullanılır. Hastanelerde, laboratuvarlarda ve diğer sağlık kuruluşlarında kullanılır.
Diğer kullanım alanları: Formaldehit ayrıca kozmetik, pestisit, patlayıcı ve diğer ürünlerin üretiminde de kullanılır.
Sağlık Riskleri
Formaldehit insan sağlığına zararlı bir maddedir. Formaldehite maruz kalmak gözlerde, burunda, boğazda ve akciğerlerde tahrişe neden olabilir. Uzun süreli maruz kalma kanser riskini artırabilir.
Formaldehit Maruziyeti
Formaldehit havada, suda ve toprakta bulunabilir. Formaldehit maruziyetinin birincil kaynakları şunlardır:
Endüstriyel faaliyetler: Formaldehit maruziyetinin en önemli kaynakları formaldehit üretimi, kullanımı ve atıkları olmaktadır.
Trafik kirliliği: Dizel yakıt kullanan araçlar formaldehit yayar.
Sigara dumanı: Sigara dumanında formaldehit bulunmaktadır.
Ev ürünleri: Formaldehit, mobilya, yapıştırıcı, boya ve kozmetik gibi bazı ev ürünlerinde bulunur.
Formaldehit Maruziyetinden Kaçınma
Formaldehit maruziyetini önlemek için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
Endüstriyel faaliyetlerde çalışan işçiler formaldehite maruziyetlerini azaltmak için önlemler almalıdırlar.
Trafik kirliliğini azaltmak için toplu taşıma araçlarını kullanmak, bisiklete binmek veya yürümek tercih edilebilir.
Formaldehit maruziyetini azaltmanın en etkili yollarından biri sigara içmemektir.
Ev ürünleri satın alırken formaldehit içermeyen ürünler tercih edilebilir.
Çözüm
Formaldehit çok yönlü bir kimyasal bileşiktir, ancak insan sağlığına zararlı olduğundan dikkatli kullanılması gerekir.
Bir yanıt bırakın