Devşirme Sistemi
Devsirme sistemi, Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklardan, özellikle de Balkanlardan, genç ve yetenekli Hıristiyan çocukların toplanarak üstün askerler veya bürokratlar yetiştirilmesi sistemidir. Devşirme sistemi Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren uygulanmış ve 19. yüzyıla kadar devam etmiştir.
Devşirme Sisteminin Amacı
Devşirme sisteminin temel amacı devlete sadık ve yetenekli bir askeri ve idari kadro oluşturmaktı. Fethedilen topraklarda yaşayan Hıristiyanların sayısı Türk ve Müslüman nüfustan daha fazla olduğu için Osmanlı Devleti bu sistemi kullanarak bu nüfustan yetenekli çocukları devlet hizmetine kazandırmayı amaçladı. Devşirme sistemi aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi yönetim anlayışının da bir göstergesidir. Bu sistem sayesinde devlet, toplum üzerinde daha fazla kontrol sağlayarak aristokratların güç kazanmasını engellemeyi amaçladı.
Devşirme Sisteminin Uygulanması
Devşirme sistemi her yıl düzenli olarak yapılıyordu. Askere alımların yapılacağı bölgelerde 12-15 yaş arası erkek çocuklar devlet görevlileri tarafından ailelerden toplanıp belirli kriterlere göre muayene edilecek. Bu kriterlere göre sağlıklı, güçlü, yakışıklı ve yetenekli çocuklar seçildi. Seçilen çocuklara “devsirme” deniyordu. Devşirmeler ilk olarak İstanbul’a getirilerek “asker oğlanları” adı verilen bir eğitim kurumunda eğitimlerine başladılar. Bu eğitim süresi 3-4 yıl sürecekti. Askere alınan erkek çocuklar bu eğitim sırasında Türk, İslam ve askeri eğitim aldılar. Eğitimlerini tamamlayan er çocuklar Yeniçeri Ocağı’na alınıyordu. Yeniçeri Ocağı, Osmanlı İmparatorluğu’nun en seçkin askeri birliğiydi. Yeniçeri Ocağı’na alınan er çocuklar burada sıkı bir disiplin altında askeri eğitim görüyorlardı. Devşirmelerin bir kısmı da sarayda eğitim görmüştür. Sarayda yetişen devşirmeler, devlet bürokrasisinde üst düzey görevlerde bulundular.
Devşirme Sisteminin Sonuçları
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti’nin birçok alandaki başarısına katkıda bulunmuştur. Bu sistem sayesinde Osmanlı Devleti güçlü ve yetenekli bir askeri ve idari kadro oluşturmayı başarmıştır. Devşirme sistemi aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun merkeziyetçi yönetim anlayışının güçlenmesine de yardımcı oldu. Ancak devşirme sistemi bazı olumsuz sonuçlara da yol açmıştır. Bu sistemin en önemli olumsuz sonucu Hıristiyan toplumlarda hoşnutsuzluk yaratmasıdır. Devşirme sistemi Hıristiyan toplumların Osmanlı’ya olan bağlılığını azalttı. Devşirme sisteminin bir diğer olumsuz sonucu ise devletteki liyakat sisteminin bozulmasıdır. Devşirme sistemi yetenekli insanların değil, devlete sadık insanların yetişmesine yol açmıştır. Bu durum devlet yönetiminde etkinliğin azalmasına yol açmıştır.
Devşirme Sisteminin Sonu
Osmanlı Devleti’nin modernleşme çabaları çerçevesinde 19. yüzyılda devşirme sistemi kaldırıldı. Bu dönemde Osmanlı Devleti, Avrupa devletlerinin liyakat sistemine geçmeye başladı. Bu bağlamda 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılarak yerine modern bir ordu kuruldu. 1839 yılında Tanzimat Fermanı ile devlette liyakat sistemi kabul edilmiştir.
Devşirme Sisteminin Değerlendirilmesi
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren uygulanmış ve uzun yıllar devam etmiştir. Bu sistem Osmanlı Devleti’nin birçok alandaki başarısına katkıda bulunmuştur. Ancak devşirme sistemi bazı olumsuz sonuçlara da yol açmıştır. Devşirme sisteminin olumlu ve olumsuz yönleri şu şekilde özetlenebilir:
Olumlu yönler:
Güçlü ve yetenekli bir askeri ve idari kadronun oluşturulması. Devletin merkeziyetçi yönetim anlayışının güçlendirilmesi.
Negatifler:
Hıristiyan toplumlarda hoşnutsuzluk yaratmak. Devlette liyakat sisteminin bozulması. Devşirme sistemi Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olarak tarihe geçmiştir. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar geçen süreçte bu sistemin olumlu ve olumsuz yönleri etkili olmuştur.
Bir yanıt bırakın