Alfa-fetoprotein (AFP)
Alfa-fetoprotein (AFP), gebelik sırasında rahimdeki fetüsün karaciğeri tarafından üretilen bir proteindir. Protein ayrıca yumurta kesesi, mide ve bağırsak yolu tarafından da az miktarda üretilir. AFP, vücutta normalde çok az miktarda bulunan bir proteindir. Ancak, gebeliğin ilk üç ayında, fetal karaciğer AFP üretimini önemli ölçüde artırır. Bu nedenle, gebeliğin 16. ila 20. haftaları arasında yapılan bir AFP testi, bebekte nöral tüp defektleri veya Down sendromu gibi kromozomal anormallikleri teşhis etmek için kullanılabilir. AFP ayrıca belirli kanser türlerinin teşhisinde ve takibinde kullanılan bir belirteçtir. Örneğin, AFP seviyeleri karaciğer kanseri, testis kanseri ve yumurtalık kanseri gibi kanserlerde önemli ölçüde yükselebilir.
AFP’nin Yapısı ve Özellikleri
AFP, glikoprotein yapısında bir proteindir. Yani bir proteinin (polipeptit) ve bir veya daha fazla şeker molekülünün (glikoz) birleşmesiyle oluşan bir moleküldür. AFP’nin moleküler ağırlığı yaklaşık 70.000 daltondur. AFP, alfa-2-globulin protein ailesine ait bir proteindir. Bu protein ailesi, yağ ve kolesterol gibi yağ benzeri maddelerin kanda taşınmasında rol oynar.
AFP Üretimi
AFP fetal karaciğer tarafından üretilir. Fetal karaciğer, gebeliğin ilk üç ayında AFP üretimini önemli ölçüde artırır. Bu artış fetal sinir sisteminin gelişiminde önemli bir rol oynar. AFP üretimi fetal gelişimin erken evrelerinde, yani gebeliğin 4-5. haftalarında başlar. AFP üretimi gebeliğin 16-20. haftalarında en yüksek seviyesine ulaşır. Daha sonra AFP üretimi kademeli olarak azalır.
AFP’nin işlevleri
AFP’nin tam işlevi bilinmemektedir. Ancak AFP’nin aşağıdaki işlevlerde rol oynadığı düşünülmektedir: Fetal sinir sisteminin gelişiminde rol oynar. Fetal kanda yağ ve kolesterol gibi yağ benzeri maddelerin taşınmasında rol oynar. Fetal bağışıklık sisteminde rol oynar.
AFP’nin Tıbbi Kullanımları
AFP tıpta şu amaçlarla kullanılır:
Gebelik testlerinde: Gebeliğin 16-20. haftalarında yapılan AFP testi ile bebekte nöral tüp defekti, down sendromu gibi kromozomal anomalilerin tanısı konulabiliyor.
Kanser belirteci olarak: AFP düzeyleri karaciğer kanseri, testis kanseri ve yumurtalık kanseri gibi kanserlerde önemli ölçüde yükselebilir. Bu nedenle, AFP testi bu kanserlerin tanısında ve takibinde kullanılabilir.
AFP Testi
AFP testi kan örneği alınarak yapılır. Test gebeliğin 16-20. haftaları arasında yapılır. AFP testi aşağıdaki durumlarda önerilebilir: Gebeliğin 16-20. haftaları arasında rutin gebelik taraması sırasında. Bebekte nöral tüp defekti veya Down sendromu şüphesi varsa. Karaciğer kanseri, testis kanseri veya yumurtalık kanseri şüphesi varsa. AFP testinin sonuçları gebeliğin haftasına göre değişebilir. Bu nedenle test sonuçlarının değerlendirilmesi için doktorunuza danışmanız önemlidir.
AFP Yüksekliği
AFP düzeylerinin normalden yüksek olması aşağıdaki durumlardan kaynaklanabilir:
Gebelik: Gebeliğin 16-20. haftalarında AFP düzeyleri normalden yüksektir.
Nöral tüp defekti: Nöral tüp defekti olan bebeklerde AFP düzeyleri normalden yüksektir.
Down Sendromu: Down sendromlu bebeklerde AFP düzeyleri normalden yüksektir.
Karaciğer kanseri: Karaciğer kanseri hastalarında AFP düzeyleri normalden çok daha yüksektir.
Testis kanseri: Testis kanseri olan hastalarda AFP düzeyleri normalden yüksek olabilir.
Yumurtalık kanseri: Yumurtalık kanseri olan hastalarda AFP düzeyleri normalden yüksek olabilir.
Düşük AFP
AFP düzeyinin normalden düşük olması aşağıdaki durumlardan kaynaklanabilir:
Gebeliğin olmaması: Gebe olmayan kadınlarda AFP düzeyleri çok düşüktür.
Gebelik kaybı: Gebelik kaybı
Bir yanıt bırakın