İsim transferi nedir?
Varsayımsal isim, bir isim veya sıfatla birlikte kullanılan eklerin o isim veya sıfatın yerine kullanılmasına izin veren bir sözdizimsel kuraldır. Varsayımsal isim, Türkçede yaygın olarak kullanılan bir kuraldır.
İsim aktarımının kullanım alanları
İsim transferi aşağıdaki durumlarda yapılabilir:
Bir ismi veya sıfatı belirtme:
“Bu kırmızı arabanın hoş bir rengi var.” Cümlede “araba” yerine “kırmızı” kelimesi kullanılmıştır.
Bir ismi veya sıfatı yüklem olarak kullanma:
“Bu kitap güzel yazılmış” cümlesinde “güzel” sözcüğü “yazılmış” fiilinin yüklemi olarak kullanılmıştır.
Bir isim veya sıfatın başka bir isim veya sıfatın değiştiricisi olarak kullanılması:
“Bu yeni kitabı okudum.” Cümlede “yeni” kelimesi “kitap” kelimesini niteliyor.
Bir isim veya sıfatın başka bir isim veya sıfatın değiştiricisi olarak kullanılması:
“Bu kırmızı elbiseyi beğendim” cümlesindeki “kırmızı” kelimesi “elbise” kelimesini ifade etmektedir.
İsim aktarma türleri
isim transferi, tam isim transferi ve kısmi isim transferi İki türde incelenebilir:
Tam ad aktarımıbir ismin veya sıfatın tamamının başka bir isim veya sıfat yerine kullanılmasıdır. “Bu kırmızı arabanın hoş bir rengi var.” Cümlede “araba” yerine “kırmızı araba” kelimesinin tamamı kullanılmıştır.
Kısmi isim transferibir isim veya sıfatın yalnızca bir kısmının başka bir isim veya sıfatın yerine kullanılmasıdır. “Bu yeni kitabı okudum.” Cümlede, “book” kelimesi yerine yalnızca “new” kelimesinin son hecesi kullanılmıştır.
İsim transferinin örnekleri
İsim aktarımı örneklerine günlük konuşma ve yazı dilinde yaygın olarak rastlanmaktadır. İsim transferine bazı örnekler:
Tam isim transferi:
“Bu kırmızı arabanın rengi çok güzel.” “Bu büyük evin bahçesi çok güzel.” “Bu yeni kitabı okudum.”
Kısmi isim transferi:
“Bu kalın kitabı okudum.” “Bu eski ayakkabıları giydim.” “Bu güzel manzaranın fotoğrafını çektim.”
İsim transferinin kuralları
Bir adı aktarırken aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
Kullanılan isim veya sıfat cümle içinde birden fazla kullanılmışsa her defasında tekrarlanmaz.
“Bu kırmızı arabanın rengi çok güzel. “Bu arabanın motoru çok güçlü.” Cümlede “kırmızı” kelimesi ilk cümledeki tam ismi aktararak kullanılmış ve ikinci cümlede tekrar kullanılmamıştır.
Eğer atıfta bulunulan isim veya sıfat cümlede birden fazla kullanılmışsa ve bu isim veya sıfatlar birbirinden farklıysa her defasında tekrarlanır.
Cümlesinde “Bu kırmızı arabanın hoş bir rengi var. Bu yeşil arabanın çok güçlü bir motoru var.” “Kırmızı” ve “yeşil” kelimeleri farklı arabaları tanımladıkları için her seferinde tekrarlanıyor.
Metonimik olarak atıfta bulunulan isim veya sıfat bir cümlede birden fazla kullanılmışsa ve bu isim veya sıfatlar aynı ismi veya sıfatı niteliyorsa, ilk kullanıldığında tam metonimik gönderimle, daha sonra kullanıldığında ise kısmi metonimik gönderimle kullanılır.
Cümlesinde “Bu kırmızı arabanın rengi çok hoş. Bu arabanın kırmızı rengi çok hoş.” “Kırmızı” kelimesi ilk kullanıldığında tam nominal referans olarak, ikinci kullanıldığında ise kısmi nominal referans olarak kullanılır.
İsim aktarımının dilbilgisindeki önemi
İsim aktarımı Türkçenin zengin bir dil olduğunu gösteren önemli bir kuraldır. İsim aktarımı sayesinde cümleler daha kısa ve özlü hale getirilebilir. Ayrıca isim aktarımı cümlelerdeki vurguyu ve anlamın derinliğini artırabilir.
Bir yanıt bırakın