Şathiye nedir?
Şathiye Arapça kökenli bir kelime olup “konuşurken aşırıya kaçmak, abartılı hareket etmek” anlamına gelir. Tasavvuf edebiyatında tasavvuf konularını mizahi bir üslupla ele alan şiirlere verilen isimdir. Şathiyeler çoğunlukla 12. yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanmıştır. Bu dönemde tasavvuf edebiyatında daha önce görülmemiş bir yenilik olarak ortaya çıkmış ve kısa sürede büyük ilgi görmüştür. Şiirlerin en önemli özelliği en ciddi konuları bile mizahi bir üslupla ele almasıdır. Bu sayede tasavvufun zor ve anlaşılması zor kavramlarının halk tarafından daha kolay anlaşılması sağlanmıştır. Şathiyelerin bir diğer özelliği de genellikle gazel şeklinde yazılmış olmalarıdır. Ancak divan, kıta, rubai gibi başka nazım şekilleriyle yazılmış satislere de rastlamak mümkündür. Şathiyeler genel olarak Ene’l Hak inancına dayanmaktadır. Bu inanç, Allah ile kulu arasında birlik ve beraberliğin olduğunu ifade eder. Şiirlerde bu inanç genellikle mizahi bir üslupla dile getirilir.
Şathiye Örnekleri
Şathiye yazan en önemli şairlerden biri de Kaygusuz Abdal’dır. Kaygusuz Abdal’ın yazdığı “Yar Bana Bir Eğlence Medeti” adlı şathiye, şathiyenin en bilinen örneklerinden biridir. Bu şiirde Kaygusuz Abdal Allah’a sesleniyor ve O’ndan kendisini eğlendirecek bir şey vermesini istiyor. Ancak bu isteğini esprili bir üslupla dile getiriyor: Bana biraz eğlence ver. İzin ver sana hayatımı vereyim. Bana biraz eğlence ver. İzin ver sana hayatımı vereyim. Bir diğer önemli şair ise Yunus Emre’dir. Yunus Emre’nin yazdığı “Beni Gönülden Bıktırdı” adlı şiir, şiirin en bilinen örneklerinden biridir. Bu şiirinde Yunus Emre Allah’a sesleniyor ve hayattan bıktığını söylüyor. Ancak bu isteğini esprili bir üslupla şöyle ifade eder: Canımı sıktı, bir kere can ver bana, Ya Rabbi, beni ömrümden bıktırdı, bir kere can ver, ya Rabbi.
Şathiyelerin Önemi
Şathiyelerin tasavvuf edebiyatında önemli bir yeri vardır. Bu şiirler tasavvufun zor ve zor anlaşılan kavramlarını halk tarafından daha kolay anlaşılmasını sağlamayı başarmıştır. Şathiyeler aynı zamanda tasavvuf inançlarının daha geniş kitlelere ulaşmasına da katkıda bulunmuştur. Bu şiirler tasavvuf felsefesini mizahi bir üslupla dile getirerek onu daha eğlenceli ve ilgi çekici hale getirmiştir.
Şathiyelerin Değerlendirilmesi
Şathiyeler tasavvuf edebiyatında önemli bir yere sahip olmakla birlikte bazı eleştirilere de maruz kalmışlardır. Bu eleştirilerden en önemlisi satilerin tasavvuf inançlarını küçümsemesidir. Ancak şiirleri yazan şairler bu eleştirilere karşı çıktılar. Onlara göre şiirler tasavvuf inançlarını küçümsemek için değil, onları daha anlaşılır kılmak için yazılmıştır. Şathiyeler, tasavvuf edebiyatında önemli bir yere sahip olan ve günümüzde de ilgiyle okunmaya devam eden şiirlerdir. Bu şiirler tasavvuf felsefesini mizahi bir üslupla dile getirerek tasavvuf inançlarının daha geniş kitlelere ulaşmasına katkı sağlamıştır.
Bir yanıt bırakın