Veba Nedir?
Veba, Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu akut, ciddi bir bulaşıcı hastalıktır. Veba, tarih boyunca birçok salgına neden olmuştur ve günümüzde nadir görülse de, ciddiye alınması gereken bir bakteriyel enfeksiyondur.
Vebanın Tarihi
Veba, insanlık tarihinin en eski ve en ölümcül hastalıklarından biridir. İlk olarak MÖ 2. yüzyılda Çin’de tanımlanan veba, tarih boyunca Avrupa, Asya ve Afrika’da büyük salgınlara neden olmuştur.
En ünlü veba salgını 14. yüzyılda Avrupa’yı vuran “Kara Ölüm”dü. Avrupa nüfusunun yaklaşık üçte biri bu salgında hayatını kaybetti. Kara Ölüm, ortaçağ Avrupa’sının sosyal ve ekonomik yapısında derin yıkımlara neden oldu.
Veba 19. yüzyılda da büyük salgınlara sebep olmuştur. 1894-1895 yıllarında Çin’de meydana gelen salgında yaklaşık 10 milyon insan hayatını kaybetmiştir.
Günümüzde veba, Afrika, Asya ve Orta ve Güney Amerika’nın kırsal kesimlerinde en yaygın olanıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), her yıl yaklaşık 3.000-4.000 veba vakasının bildirildiğini tahmin etmektedir.
Veba Türleri
Veba üç farklı şekilde ortaya çıkabilir:
Kara veba: Bu veba türü en yaygın veba türüdür. Hastalık, bakterilerin pire ısırıkları ile lenf düğümlerine bulaşmasıyla oluşur. Bubonik vebanın semptomları arasında ateş, titreme, baş ağrısı, şişmiş lenf düğümleri ve ağrı bulunur. Uygun tedavi ile bubonik vebanın ölüm oranı yaklaşık %10-15’tir.
Septisemi vebası: Bu tür veba, bakteriler kan dolaşımına bulaştığında ortaya çıkar. Septisemik vebanın belirtileri arasında ateş, titreme, baş ağrısı, kanama ve şok bulunur. Septisemik veba için ölüm oranı yaklaşık %30-60’tır.
Akciğer vebası: Bu veba türü, bakterilerin solunum yolu yoluyla bulaşmasıyla oluşur. Pnömonik vebanın belirtileri arasında ateş, titreme, baş ağrısı, öksürük ve kanlı balgam bulunur. Pnömonik vebanın ölüm oranı yaklaşık %90’dır.
Vebanın Bulaşması
Veba, genellikle enfekte bir hayvanı ısırdıktan sonra bakteriyi alan ve daha sonra başka bir kişiyi ısırdığında bakteriyi ona geçiren pireler tarafından bulaşır.
Veba, enfekte bir kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla da yayılabilir.
Vebanın Belirtileri
Vebanın belirtileri hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilir.
Kara veba: Bu tür vebanın belirtileri genellikle enfeksiyondan 2-7 gün sonra başlar. Belirtiler arasında ateş, titreme, baş ağrısı ve şişmiş ve ağrılı lenf düğümleri bulunur. Lenf düğümleri genellikle ağrılı ve hassastır.
Septisemi vebası: Bu tür vebanın belirtileri genellikle enfeksiyondan 1 ila 6 gün sonra başlar. Belirtiler arasında ateş, titreme, baş ağrısı, kanama ve şok bulunur.
Akciğer vebası: Bu tür vebanın belirtileri genellikle enfeksiyondan 1 ila 3 gün sonra başlar. Belirtiler arasında ateş, titreme, baş ağrısı, öksürük ve kanlı balgam bulunur.
Vebanın Tanısı
Vebanın tanısı, hastalığın belirtilerine ve laboratuvar testlerine göre konur.
Veba Tedavisi
Veba, uygun antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Erken teşhis ve tedavi ile vebadan iyileşme oranı oldukça yüksektir.
Vebanın Önlenmesi
Vebayı önlemek için alınabilecek önlemler şunlardır:
Pirelerden korunmak: Pirelerden korunmak için uzun süre dışarıda kalmaktan kaçınmak, kıyafetlerinizi düzenli olarak yıkamak ve pire ilacı kullanmak önemlidir.
Hasta hayvanlardan uzak durmak: Hasta hayvanları önlemek için, hayvanları beslemeden önce ellerinizi yıkamanız ve hayvanları ısırabilecek pirelerden korunmanız önemlidir.
Bir yanıt bırakın