Tüzel Kişilik Nedir?
Tüzel kişi, birçok kişi veya mal topluluğundan doğan ve tek bir kişi olarak kabul edilen tüzel kişidir. Belirli bir amacı gerçekleştirmek için bir grup insan veya mal (mal) olarak bağımsız bir şekilde örgütlenmiş, haklara sahip olabilen ve borç veya alacak edinebilen varlıklardır. Tüzel kişi kavramı, hukukun temel kavramlarından biridir. Hukuk sistemlerinde, tüzel kişilerin gerçek kişilerden (yani insanlardan) ayrı olarak var olduğu kabul edilir. Tüzel kişiler, gerçek kişiler gibi hak ve yükümlülüklere sahip olabilir.
Tüzel Kişilerin Özellikleri
Tüzel kişiler, gerçek kişilerden farklı olarak aşağıdaki özelliklere sahiptir:
İnsandan ayrı bir varlıktır. Tüzel kişiler gerçek kişilerden bağımsız olarak varlıklarını sürdürebilirler. Örneğin, bir şirket kurucuları ölse bile varlığını sürdürebilir.
Hak ve yükümlülükleri olabilir. Tüzel kişiler de tıpkı gerçek kişiler gibi mal edinebilir, borç altına girebilir, dava açabilir ve kendilerine dava açılabilir.
Bunların isimleri ve ünvanları vardır. Tüzel kişiler kendi adlarını ve unvanlarını kullanabilirler. Örneğin bir şirketin adı “A.Ş.” olabilir.
Tüzel kişilikleri kanunla belirlenir. Tüzel kişilerin tüzel kişilik kazanması kanunla düzenlenen bir süreçtir. Örneğin bir şirketin tüzel kişilik kazanabilmesi için Ticaret Sicili Memurluğuna tescil edilmesi gerekmektedir.
Tüzel Kişilik Türleri
Tüzel kişiler iki ana gruba ayrılır: Kamu hukuku tüzel kişileri ve özel hukuk tüzel kişileri.
Kamu hukuku tüzel kişileri: Devlet, il özel idaresi, belediye, üniversite, vakıf üniversitesi ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları gibi tüzel kişiler kamu hukuku tüzel kişileridir. Bu tüzel kişiler kamu hizmetlerini yürütmek amacıyla kurulmuşlardır.
Özel hukuk tüzel kişileri: Dernekler, vakıflar, şirketler, kooperatifler ve spor kulüpleri gibi tüzel kişiler özel hukuk tüzel kişileridir. Bu tüzel kişiler, belirli amaçlar için bir araya gelen özel kişiler tarafından kurulan tüzel kişilerdir.
Tüzel Kişilerin Hukuki Kapasitesi
Tüzel kişilerin hukuki ehliyeti, tüzel kişilerin kanun önündeki hak ve yükümlülüklerini belirler. Tüzel kişilerin hukuki ehliyeti, tüzel kişinin amacına ve yapısına bağlı olarak değişebilir.
Tam yetkili tüzel kişiler: Tam yetkili tüzel kişiler, gerçek kişiler gibi her türlü hak ve yükümlülüğe sahip olabilir. Örneğin, bir şirket tam kapasiteye sahip bir tüzel kişidir ve herhangi bir mülk edinebilir, borç para alabilir, dava açabilir ve dava edilebilir.
Kısmi ehliyete sahip tüzel kişiler: Kısmen yetkili tüzel kişiler yalnızca belirli hak ve yükümlülüklere sahip olabilir. Örneğin, bir dernek kısmen yetkili bir tüzel kişiliktir ve yalnızca derneğin amaçlarına uygun hak ve yükümlülüklere sahip olabilir.
Tüzel Kişilerin Sorumluluğu
Tüzel kişilerin sorumluluğu, tüzel kişinin türüne ve yapısına göre değişiklik gösterebilir.
Özel hukuk tüzel kişilerinin sorumluluğu: Özel hukuk tüzel kişilerinin sorumluluğu genellikle tüzel kişinin varlıklarıyla sınırlıdır. Örneğin, bir şirket borçlarını ödeyemezse, şirket alacaklılarına karşı yalnızca varlıklarıyla sorumludur.
Kamu hukuku tüzel kişilerinin sorumluluğu: Kamu hukuku tüzel kişilerinin sorumluluğu genellikle tüzel kişinin mal varlığı ve bütçeden devlete verilen ödeneklerle sınırlıdır. Örneğin, bir il özel idaresi borcunu ödemezse, il özel idaresi mal varlığından ve devlet bütçesinden verilen ödeneklerden sorumludur.
Tüzel Kişilerin Tasfiyesi
Tüzel kişilerin tasfiyesi, tüzel kişiliğin varlığının sona erdirilmesi ve tüzel kişiliğin mal varlığının dağıtılması işlemidir. Tüzel kişilerin tasfiyesi kanunla düzenlenen bir prosedürdür.
Tüzel Kişilik Kavramının Önemi
Tüzel kişi kavramı hukuk sistemlerinde önemli bir yere sahiptir. Tüzel kişiler, gerçek kişilerden ayrı olarak hukuki işlemler yapabilen ve hak ve yükümlülüklere sahip olan varlıklardır. Tüzel kişilerin varlığı, hukuk sistemlerinin işleyişinde önemli bir rol oynar.
Bir yanıt bırakın