Tanzih nedir?
Tenzih, Arapça kökenli bir kelime olup “temizlemek, arındırmak, kusur ve eksikliklerden uzak tutmak” anlamına gelir. Allah’ı arındırmak, O’nu her türlü kusur ve eksikliklerden uzak tutmak ve O’nu yarattığı varlıklarla kıyaslamamak anlamına gelir.
Tanzih, teizmin temel özelliklerinden biridir. Teizm, Tanrı’nın varlığına ve birliğine inanan bir inanç sistemidir. Teizme göre Tanrı, evrenin yaratıcısı ve yöneticisidir. Her şeyden üstün ve aşkın, sınırsız güç ve yetkiye sahip bir varlıktır.
Teizmin temel özelliklerinden biri olduğu için, tenzih, teizmin çeşitli yorumlarında önemli bir yere sahiptir. Örneğin, İslam’da, tenzih, Allah’ın sıfatlarının yorumlanmasında temel bir rol oynar. İslam teolojisinde, Allah’ın sıfatlarının O’nun özünün bir yansıması olduğu kabul edilir. Ancak, bu sıfatların Allah’ın özünün sınırlılıklarını ve değişebilirliğini ifade etmediği, ancak O’nun mutlak ve sonsuz gücünü ve mükemmelliğini gösterdiği vurgulanır.
Tanzih, farklı din ve kültürlerde de önemli bir yere sahiptir. Örneğin, Yahudilikte, tanzih Tanrı’nın birliğini ve aşkınlığını vurgulayan bir kavramdır. Yahudi teolojisinde, Tanrı herhangi bir sınırlama veya kısıtlamadan uzak, mutlak ve sonsuz bir varlık olarak kabul edilir.
Tanzih, tasavvuf geleneğinde de önemli bir yere sahiptir. Tasavvufta tenzih, Tanrı’dan başka hiçbir şeyin var olmadığını ve evrenin ve tüm varlıkların Tanrı’nın bir tezahürü olduğunu belirten bir kavramdır. Tasavvuf geleneğinde tenzih, insanların Tanrı’ya yaklaşması ve O’na ulaşmasının bir yolu olarak görülür.
Tanzih iki temel yaklaşımla elde edilebilir:
Övgü mutlaktır: Bu yaklaşımda, Tanrı’nın niteliklerinin yaratıklarda bulunan benzer niteliklerden farklı olduğu vurgulanır. Örneğin, Tanrı’nın gücü yaratıklarda bulunan güçten çok daha üstündür.
Övgü mutlaktır: Bu yaklaşımda Tanrı’nın nitelikleri yaratıklarda bulunan benzer niteliklerle özdeş kabul edilir. Örneğin Tanrı’nın sevgisi insanların sevgisi gibidir.
Tanzih ayrıca şu şekillerde de yapılabilir:
Tanrı’yı yaratılıştan uzak tutmak: Tanrı’nın evrenin ve varlıkların ötesinde, aşkın bir varlık olduğu vurgulanır.
Yaratılmışlara Allah’ı ortak koşmamak: Tanrı’nın yaratılmışlarla hiçbir ilişkisinin olmadığı, her şeyden bağımsız olduğu vurgulanmaktadır.
Allah’ı sadece yaratılmışlarla sınırlamamak: Allah’ın yaratılmışlardan daha büyük ve üstün olduğu vurgulanmaktadır.
Tenzih, Allah’a olan inancı ve ibadeti kuvvetlendiren bir kavramdır. Tanzih, kişinin Allah’ın mutlak ve sonsuz kudretine ve mükemmelliğine olan inancını güçlendirir. Bu şekilde kişi Allah’a karşı saygı ve korku duyguları geliştirir. Ayrıca, tanzih kişinin Allah’a olan sevgisini ve bağlılığını güçlendirir. Bu şekilde kişi Allah ile manevi bir bağ kurar ve O’na daha yakın hisseder.
Tenzih aynı zamanda insanın ahlaki gelişimine de katkı sağlar. Tanzih, bir kişinin yaratılıştan beklentilerini sınırlamasına yardımcı olur. Bu şekilde, kişi başkalarından mükemmellik beklemeyi bırakır ve kendi kusurlarını kabul etmeyi öğrenir. Tanzih ayrıca bir kişinin başkalarına karşı anlayışlı ve hoşgörülü olmasını sağlar.
Sonuç olarak arınma, Allah inancı ve ahlaki gelişim açısından önemli bir kavramdır. Tenzih, kişinin Allah’a olan inancını güçlendirir, ibadetlerini anlamlı kılar ve ahlaki gelişimine katkı sağlar.
Bir yanıt bırakın