Tarız nedir?
Tariz, bir kelimenin veya kavramın gerçek ve mecaz anlamı dışında tam tersi anlamına gelir. Bu anlatımda bir şey tam tersi söylenerek eleştirilir veya alay edilir. Tariz, kinayeyle karıştırılabilecek bir mecazdır. Ancak aralarında önemli farklılıklar vardır. Tarihte bir şey tam tersi söylenerek eleştirilir veya alay edilir. Zinada, bir şeyi gerçek anlamda söylemekle, o şeyin tam tersi kastedilmektedir. Tariz edebiyatın her türünde kullanılabilecek bir söz sanatıdır. Özellikle şiir, mizah ve eleştiride sıklıkla kullanılmaktadır.
Tarihin Çeşitleri
Tariz üç ana gruba ayrılıyor:
Abartılı Stil: Bu türde bir şey gerçekte olduğundan daha fazla veya daha az olduğu söylenerek eleştirilmektedir. Örneğin, “Senin gibi yalancıyı hiç görmedim.” Cümlede “yalancı” kelimesi abartılı bir şekilde kullanılmış, karşıdakinin yalan söylemesini eleştirmektedir.
İnce Tarız: Bu türde amaç, bir şeyin olduğundan az ya da çok olduğunu söyleyerek alay etmektir. Örneğin, “Hiç bu kadar kıllı bir adam görmemiştim.” Cümlede “kıllı” kelimesi karşıdakinin tüylülüğüyle dalga geçilerek incelikli bir şekilde kullanılmış.
Düz Stil: Bu türde bir şey tam tersi söylenerek eleştirilir veya alay edilir. Örneğin, “Hiç bu kadar beceriksiz bir adam görmedim.” Cümlede “beceriksiz” kelimesi tam anlamıyla kullanılmış, karşıdaki kişinin beceriksizliğini eleştiriyor.
Tarih Örnekleri
Üslubun örneklerine edebi eserlerde ve günlük konuşmalarda sıklıkla rastlanır. İşte stil örnekleri: “Ne kadar kültürlüsün, tarzına bak.” (Nedim) Bu mısralarda Nedim, üslubunu kullanarak karşısındakinin kültürsüzlüğünü eleştirir. “Hiç bu kadar kıllı bir adam görmemiştim.” Bu cümlede karşıdaki kişinin tüylülüğüyle dalga geçilmektedir. “Bu kadar beceriksiz bir adam görmedim” Bu cümlede karşıdakinin beceriksizliği eleştirilmektedir.
Tarihin Özellikleri
Tarihin ana özellikleri şunlardır:
Bir kelimenin veya kavramın gerçek ve mecaz anlamı dışında tam tersi anlamına gelir.
Eleştirmek veya alay etmek için kullanılır.
Her türlü edebiyatta kullanılabilir.
Tariz’in Kullanım Alanları
Tariz edebiyatın her türünde kullanılabilecek bir söz sanatıdır. Özellikle şiir, mizah ve eleştiride sıklıkla kullanılmaktadır.
Şiirde Stil
Tarız şiirde sıklıkla eleştiri veya alay amacıyla kullanılır. Mesela Nedim’in yukarıdaki satırlarında karşısındakinin kültürsüzlüğünü kendi üslubuyla eleştiriyor.
Tarız
Üslup genellikle mizahta karşıdaki kişiyi veya durumu komik hale getirmek için kullanılır. Örneğin, “Hiç bu kadar kıllı bir adam görmemiştim.” Bu cümlede karşıdakinin kıllılığıyla dalga geçilmektedir.
Eleştiride Stil
Tariz genellikle eleştiride karşıdaki kişinin kusurunu veya hatasını vurgulamak için kullanılır. Örneğin, “Hiç bu kadar beceriksiz bir adam görmedim.” Bu cümlede karşıdakinin beceriksizliği eleştirilmektedir.
Tarihin Zararları
Tariz, dikkatli kullanılmadığı takdirde karşıdakini incitebilir veya rencide edebilir. Bu nedenle tariz kullanırken karşıdaki kişinin duygularını da dikkate almak gerekir.
Sonuç olarak tariz, bir kelime veya kavramın gerçek ve mecazi anlamı dışında tam tersi anlamına gelir. Bu anlatımda bir şey tam tersi söylenerek eleştirilir veya alay edilir. Tariz edebiyatın her türünde kullanılabilecek bir söz sanatıdır. Özellikle şiir, mizah ve eleştiride sıklıkla kullanılmaktadır.
Bir yanıt bırakın