Tarikat Nedir?
Tarikat kelimesi Arapça “tarîk” kelimesinden gelir ve “yol” anlamına gelir. Tasavvufta “benimsenen yöntem, Allah’a ulaşmak için izlenen yol” anlamına gelir. Tarikatlar, “kalbin hukuku” olarak tanımlanan ve İslam’ın kalp boyutuna odaklanan tasavvufun öğretilerinin uygulandığı düzenli kurumsal yapılar olarak tanımlanır.
Tarikatlar İslam’ın ilk günlerinden itibaren ortaya çıkmış ve günümüze kadar gelmiştir. İslam dünyasında yaygın olan tarikatlar, İslam toplumlarının sosyal, kültürel ve dini yaşamında önemli bir rol oynamıştır.
Mezheplerin Tarihi
Dini tarikatların ortaya çıkışı, İslam’ın ilk dönemlerinde, özellikle Emeviler döneminde yaşanan siyasi ve sosyal gelişmelerle ilişkilidir. Bu dönemde İslam toplumu büyük bir genişleme ve değişim dönemine girmiştir. Bu süreçte İslam’ın temel ilkelerini koruma ve İslam toplumunu bir arada tutma ihtiyacı doğmuştur. Dini tarikatlar bu ihtiyacı karşılamak için ortaya çıkmış ve İslam toplumlarının birlik ve beraberliğini sağlamaya çalışmışlardır.
İslam dünyasının Doğu ve Batı kültürleriyle etkileşimi de dini tarikatların ortaya çıkmasında rol oynamıştır. Bu etkileşimin bir sonucu olarak İslam tasavvufu, Hint ve Fars tasavvufunun etkisi altında gelişmiştir. Bu gelişme dini tarikatların ortaya çıkmasını ve yayılmasını hızlandırmıştır.
Mezheplerin Özellikleri
Tarikatlar İslam’ın temel ilkelerine bağlı kalsalar da, kendilerine özgü öğretileri ve uygulamaları vardır. Bu öğretiler ve uygulamalar, tarikatların kurucuları olan şeyhlerin görüş ve deneyimleriyle şekillenir.
Mezheplerin ortak özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Tasavvufun öğretilerini benimsiyorlar.
Şeyh-mürit ilişkisine dayanan bir örgütlenme yapısına sahiptirler.
Manevi eğitim ve öğretim faaliyetleri yürütürler.
Tarikatların Teşkilat Yapısı
Tarikatların örgütsel yapısı şeyh-mürit ilişkisine dayanır. Şeyh tarikatın kurucusu veya haleflerinden biridir. Mürit ise tarikata katılan ve şeyhin rehberliğinde manevi eğitim alan kişidir.
Tarikatlar, bir şeyh ve müritlerden oluşan bir topluluktur. Bu topluluk, tekkelerde veya derviş tekkelerinde toplanır. Tekke veya derviş tekkesi, tarikatın merkezidir.
Tarikatların Manevi Eğitimi ve Öğretimi
Tarikatların temel amacı insanları Allah’a yaklaştırmak ve onları manevi olarak eğitmektir. Bu amaçla tarikatlar çeşitli manevi eğitim ve öğretim yöntemleri uygularlar.
Bu yöntemler şunlardır:
Anma: Zikir, Allah’ın isimlerini ve sıfatlarını tekrarlayarak O’nu anmaktır. Zikir, tarikatların en önemli uygulamalarından biridir.
Hikayeler ve anekdotlar: Hikayeler ve anekdotlar, dini tarikatlarda manevi eğitim için kullanılan etkili bir yöntemdir. Bu yöntemle müritlere İslam’ın temel ilkeleri ve değerleri öğretilir.
İnziva: Halveti, dini tarikatlarda kullanılan bir tür müzikli törendir. Halveti törenleri, müritlerin kalplerini Allah’a açmak için yapılır.
Mezheplerin Sosyal ve Kültürel Etkileri
Tarikatlar, İslam toplumlarının sosyal ve kültürel yaşamında önemli bir rol oynamıştır. Bu rol şu şekilde özetlenebilir:
Tasavvuf düşüncesinin yayılmasına katkı sağladılar.
İslam toplumlarının birlik ve beraberliğini sağlamaya çalıştılar.
Sosyal yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerinde bulundular.
Kültürel değerlerin korunmasına ve geliştirilmesine katkı sağladılar.
Mezheplerin Eleştirisi
Zaman zaman tarikatlar, tarikatların bazı uygulamalarına ve tarikat içindeki bazı bireylerin davranışlarına yönelik eleştirilere maruz kalmıştır.
Mezheplere yönelik eleştirilerden bazıları şunlardır:
Mezhepler İslam’ın temel esaslarından uzaklaştı.
İslam toplumlarında mezhepler ayrımcılığa sebep oluyor.
Tarikatlar bazı tarikat mensuplarının yasadışı faaliyetlerine zemin hazırlamaktadır.
Çözüm
Tarikatlar İslam’ın önemli bir parçasıdır. Tarikatlar,
Bir yanıt bırakın