Cümle Nedir?
Cümle, en az iki kelimeden oluşan ve tek bir kelimeden farklı anlamlara sahip olan kelime gruplarına verilen addır. Türkçede cümleler cümlenin yapı taşıdır. Cümleler tek başına bir anlam ifade etmeyen ifadelerden oluşur.
İfadelerin Özellikleri
Cümlelerin şu özellikleri vardır: En az iki kelimeden oluşurlar. Tek bir kelimeden farklı bir anlam ifade ederler. Cümlelerin yapı taşlarıdırlar. Cümlede bir görev üstlenirler.
Cümle Kelime Türleri
Cümleleri yapılarına ve işlevlerine göre şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:
Yapılarına göre ifadeler:
Tamamlayıcılar: Bir ismin iyelik, suçlayıcı, durum veya durum bakımından belirtildiği cümlelerdir.
Sahiplik cümleleri: Bir ismin kime ve neye ait olduğunu belirten cümlelerdir.
Örnek: “kitabın kapağı” (isim + iyelik eki)
Belirleyici ifadeler: Bir ismin ne olduğunu ve neyden oluştuğunu belirten cümlelerdir.
Örnek: “yeşil elma” (sıfat + isim)
Durum ifadeleri: Bir ismin nasıl, nerede ve ne zaman olduğunu belirten ifadelerdir.
Örnek: “okuldan eve” (zarf + isim)
Yönlendirme cümleleri: Bir ismin nereye gittiğini gösteren ifadelerdir.
Örnek: “parka gitti” (isim + dativ eki)
Bileşik kelime: İki veya daha fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan ve tek kelime olarak yazılan kelimelerdir.
Örnek: “sahattin ali” (isim + isim)
Örnek: “kömür çizimi” (sıfat + isim)
Örnek: “süslü” (sıfat + sıfat)
İşlevlerine göre cümleler:
Ders: Cümlenin yüklemine sorulan “kim” sorusuna cevap veren kelime veya kelime öbekleridir.
Örnek: “Okula gittim.” (BEN)
Yüklem: Cümlenin anlamını veren, fiil, sıfat, isim veya zarflardan oluşan kelime veya kelime öbekleridir.
Örnek: “Okula gittim.” (gittim)
Madde: Yüklem, “ne” sorusuna cevap veren kelime veya ifadelerdir.
Örnek: “Okula gittim.” (okul)
Yer tamamlayıcısı: Yüklem, “nerede?” sorusuna cevap veren kelime veya ifadelerdir.
Örnek: “Okula gittim.” (okula)
Zaman tamamlayıcısı: Yüklemler, “ne zaman” sorusuna cevap veren kelimeler veya ifadelerdir.
Örnek: “Dün okula gittim)
Açıklama: Yüklem “nasıl” sorusuna cevap veren kelimeler veya ifadelerdir.
Örnek: “Okula gittim.” (yürüyerek)
Bağlama: Cümleleri birbirine bağlayan kelimeler veya ifadelerdir.
Örnek: “Okula gittim ve eve geldim.” (ve)
Durum zarfı: Bir eylemin nasıl, nerede ve ne zaman gerçekleştiğini belirten bir zarftır.
Örnek: “Okula gittim.” (hızlıca)
Kelime Öbeklerinin Bir Cümledeki Yeri
Cümlede deyimlerin farklı işlevleri olabilir. Örneğin bir cümle cümlenin öznesi olabilirken, başka bir cümle cümlenin nesnesi olabilir.
Bir Cümledeki Kelime Öbeklerinin İşlevi
İfadeler cümlenin anlamını tamamlar ve zenginleştirir
Bir yanıt bırakın