Takviye Nedir?
Pekiştirme, bir davranışın tekrarlanma olasılığını artırmak için kullanılan bir yöntemdir. Davranış psikolojisinde temel bir kavram olan pekiştirme, olumlu pekiştirme ve olumsuz pekiştirme olmak üzere iki temel şekilde uygulanır.
Pozitif takviye
Olumlu pekiştirme, istenen bir davranışın ardından hoş bir uyaranın sunulmasıyla gerçekleşir. Bu uyaran ödül, ilgi, onay gibi herhangi bir şey olabilir. Örneğin, bir öğrenciye ödevini yaptığı için iyi bir not vermek olumlu pekiştirmedir. Öğrenci ödevini yapmak için daha çok çabalayacaktır. Olumlu pekiştirme, davranışı öğrenmenin ve sürdürmenin en etkili yollarından biridir. Çünkü hoşa giden uyaranlar bireylerde olumlu duygular uyandırır ve bu duygular davranışı tekrarlama motivasyonunu artırır.
Negatif Güçlendirme
Olumsuz pekiştirme, istenen bir davranışın ardından hoş olmayan bir uyaranın ortamdan uzaklaştırılmasıyla ortaya çıkar. Bu uyaran ceza, korkutma, tehdit gibi herhangi bir şey olabilir. Örneğin, bir çocuğun masasını topladığı için annesinin kendisine bağırmamasını sağlaması olumsuz pekiştirmedir. Çocuk masasını temizlemek için daha fazla çaba gösterecektir. Olumsuz pekiştirme, olumlu pekiştirmeye göre daha az etkili bir yöntemdir. Çünkü hoş olmayan uyaranlar bireylerde olumsuz duygular uyandırır ve bu duygular, davranışı tekrarlama motivasyonunu azaltabilir.
Takviye Türleri
Takviye uygulanma şekline göre farklı türlere ayrılır. Bunlar:
Anında güçlendirme: Pekiştireç davranışın hemen ardından verilir. Bu sayede davranış ile pekiştireç arasında ilişki kurmak kolaylaşır.
Gecikmeli pekiştirme: Davranıştan bir süre sonra pekiştireç verilir. Bu şekilde davranışın tekrarlanma olasılığı artar. Çünkü birey davranışı gerçekleştirdikten sonra pekiştireci alacağını bilir.
Düzenli takviye: Her davranışın ardından pekiştireç verilir. Bu şekilde davranışın tekrarlanma olasılığı yüksektir.
Düzensiz takviye: Belirli davranışlardan sonra pekiştireçler verilir. Bu şekilde bireyin davranışı tekrarlama olasılığı daha yüksektir. Çünkü birey davranışı gerçekleştirirken her zaman pekiştireç alacağını bilemez.
Takviye Kullanımları
Pekiştirme birçok alanda kullanılan etkili bir yöntemdir. Pekiştirme yöntemi eğitim, davranış değişikliği, reklam ve pazarlama gibi alanlarda kullanılmaktadır.
Eğitimde Güçlendirme
Eğitimde pekiştirme, öğrencilerin öğrenme ve davranışlarını geliştirmek için kullanılır. Örneğin, bir öğretmenin öğrencilerine ödevlerini yapmaları için iyi notlar vermesi olumlu bir pekiştirmedir. Öğrenciler ödevlerini yapmak için daha çok çabalayacaklardır.
Davranış Değişikliğinde Güçlendirme
Davranış değişikliğinde, istenmeyen davranışları azaltmak ve istenen davranışları artırmak için pekiştirme kullanılır. Örneğin, çığlık atan bir çocuğun çığlıklarını azaltmak için ona dikkat etmemek olumsuz pekiştirmedir. Çocuk bağırmayı durdurmak için daha çok çabalayacaktır.
Reklamda Güçlendirme
Reklamlarda pekiştirme, tüketicilerin bir ürünü satın almasını sağlamak için kullanılır. Örneğin bir reklamda ürünü satın alan kişinin mutluluğunu gösteren sahnelerin gösterilmesi olumlu pekiştirmedir. Tüketici, ürünü satın alarak aynı mutluluğu yaşayacağını düşünmektedir.
Pazarlamada Güçlendirme
Pazarlamada müşteri memnuniyetini artırmak ve satışları artırmak için güçlendirme kullanılır. Örneğin bir mağazanın müşterilerine alışveriş yaptıktan sonra hediye kartları vermesi olumlu bir pekiştirmedir. Müşteriler alışverişe daha motive oluyor.
Güçlendirme Yönteminin Etkinliği
Pekiştirme yönteminin etkililiği, pekiştirecin doğru seçimine ve uygulanma şekline bağlıdır. Pekiştireç bireyin ilgisini çeken ve hoşuna giden bir şey olmalıdır. Ayrıca pekiştirecin zamanında ve düzenli olarak verilmesi de önemlidir. Pekiştirme yöntemi doğru uygulandığında davranışı öğrenmenin ve sürdürmenin en etkili yollarından biridir.
Bir yanıt bırakın