OHAL nedir?
OHAL, acil durum anlamına gelen bir kısaltmadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 121. maddesine göre, “Suç işlemek amacıyla örgütlenen çeteler tarafından işlenen suçlar, terör ve şiddet ile kamunun can ve mal güvenliğini tehdit eden yaygın şiddet eylemlerinin suç teşkil etmesi halinde; Yaygınlaştırılması ve arttırılması, ülke veya ülkede Cumhurbaşkanı kararı ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayı ile mümkündür.” Bazı bölgelerde olağanüstü hal ilan edilebilir.” Olağanüstü hal ilan etmek, ülkenin normal hukuk düzeninin askıya alınması anlamına gelir. Bu durumda Cumhurbaşkanı, olağanüstü hal kapsamına giren konularda Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarma yetkisine sahiptir. Kanun Hükmünde Kararnameler, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmadan yürürlüğe girebilmektedir.
Olağanüstü Hal Tarihçesi
Türkiye’de ilk kez 1925’te Şeyh Sait İsyanı nedeniyle olağanüstü hal ilan edildi. Daha sonra 12 Eylül Darbesi’nden sonra 1978’de, PKK’nın eylemleri nedeniyle 1997’de ve 15 Temmuz Darbe Girişimi’nden sonra 2016’da olağanüstü hal ilan edildi.
Olağanüstü Halin Uygulanması
Olağanüstü hal ilan edildiğinde, Cumhurbaşkanı olağanüstü hal kapsamındaki konularda kararname çıkarma yetkisine sahiptir. Kanun hükmünde kararnameler, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmadan yürürlüğe girebilir. Olağanüstü hal kapsamında çıkarılan kararnamelerle aşağıdaki konularda düzenleme yapılabilir: Milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması için gerekli tedbirler, Kamu düzenini bozabilecek faaliyetler, suç işlemek üzere örgütlenmiş çeteler tarafından işlenen suçlar, terör ve şiddet olayları, halkın can ve mal güvenliğini tehdit eden yaygın şiddet hareketleri. Olağanüstü hal ilan edildiğinde aşağıdaki temel hak ve özgürlükler durdurulabilir: Vatandaşların seyahat özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü özgürlüğü, basın özgürlüğü, haberleşme özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme özgürlüğü. Olağanüstü hal ilan edildiğinde aşağıdaki temel hak ve özgürlükler kısıtlanabilir: Haberleşmenin gizliliği, ev ve işyerlerine girme hakkı, arama ve el koyma hakkı, tutuklama hakkı, tutuklama ve gözaltı süresi, yargılama usulleri
OHAL’in Sona Ermesi
Olağanüstü hal, Cumhurbaşkanının kararı ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayı ile kaldırılabilir. Olağanüstü halin ilan tarihinden itibaren 6 ay geçmedikçe, Cumhurbaşkanının kararı ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayı olmadan olağanüstü hal ilan edilemez.
Olağanüstü Halin Etkileri
Olağanüstü hal, ülkede temel hak ve özgürlükleri kısıtladığı için birçok tartışmaya neden oldu. Olağanüstü halin etkileri şu şekilde sıralanabilir: Temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması Hukuki güvenliğin zayıflaması Toplumsal barışın bozulması Ekonomik faaliyetler üzerinde olumsuz etki
OHAL’in Geleceği
Olağanüstü hal Türkiye’de uzun yıllardır tartışılan bir konu. Olağanüstü halin kaldırılması veya kapsamının daraltılması talepleri zaman zaman gündeme geliyor. Ancak Türkiye’de devam eden terör ve şiddet nedeniyle, olağanüstü halin kaldırılması veya kapsamının daraltılması konusunda henüz bir karara varılamadı.
Olağanüstü Hal ve Hukuk
Olağanüstü hal ilan etmek, ülkenin normal hukuk düzenini askıya almak anlamına gelir. Bu nedenle, olağanüstü hal kapsamında çıkarılan kararnameler, Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri düzenleyen hükümlerine uygunluğu açısından Anayasa Mahkemesi tarafından incelenir. Anayasa Mahkemesi, olağanüstü hal kapsamında çıkarılan kararnamelerin Anayasa’ya uygun olmadığına karar verebilir. Bu durumda kararnameler iptal edilir ve yürürlükten kaldırılır. Örneğin, Anayasa Mahkemesi 2017 yılında çıkarılan ve basın özgürlüğünü kısıtlayan 683 sayılı Kararnameyi iptal etti.
Çözüm
Olağanüstü hal, ülkenin normal hukuk düzeninin askıya alınması anlamına gelen önemli bir yasal kurumdur. Olağanüstü hal ilan edildiğinde temel hak ve özgürlükler kısıtlanabileceğinden, bu konuda yasal denetimin etkili bir şekilde yürütülmesi önemlidir.
Bir yanıt bırakın