Düzenli Cümle Nedir?
Düzenli cümle, bir cümlenin öğelerinin o dilin dilbilgisindeki cümle kurma kurallarına göre düzenlendiği bir cümle türüdür. Türkçede yüklem, düzenli cümlenin sonuna yerleştirilir.
Düzenli Cümlenin Öğeleri
Düzenli bir cümlenin ögeleri, cümlenin anlamını oluşturan ve cümlenin yüklemi tarafından kurulan bağlaçlar aracılığıyla birbirine bağlanan kelimeler veya kelime gruplarıdır. Düzenli bir cümlenin ögeleri aşağıdaki gibidir:
Yüklem: Cümlenin anlamını taşıyan ve cümlede söylenen son sözcük veya sözcük grubudur.
Ders: Cümlede yüklemin belirttiği işi yapan, hareket ettiren veya durumu taşıyan varlık veya kavramdır.
Madde: Cümlede yüklemin belirttiği işi yapan, hareket eden veya içinde bulunduğu durumu taşıyan varlık üzerinde yapılan işi, eylemi veya durumu belirtir.
Yer Tamamlayıcısı: Cümlede yüklemin belirttiği durumu yapan, hareket eden veya sahip olan varlığın yerini, yönünü, zamanını veya miktarını belirtir.
Zarf Cümlesi: Cümlede yüklemin belirttiği eylem, hareket veya durumu yapan, hareket ettiren veya sahip olan varlığın nasıl, ne zaman, nerede, niçin, ne kadar vb. olduğunu belirtir.
Bağlaçlar: Cümleleri birbirine bağlayan ve cümleler arasında anlamsal ilişki kuran sözcük veya sözcük gruplarıdır.
Bağlaç Öğeleri: Bağlaçlarla birlikte kullanılan ve bağlacın anlamını tamamlayan kelime veya kelime gruplarıdır.
Düzenli Cümlenin Özellikleri
Düzenli cümlelerin özellikleri şunlardır:
Yüklem sonda bulunur.
Özne, yüklemden önce gelir.
Nesne yüklemden sonra gelir.
Yer tamlayıcısı yüklemden sonra gelir.
Zarf tamlayıcısı yüklemden sonra gelir.
Bağlaçlar cümleleri birbirine bağlamak için kullanılır.
Bağlaçlar, bağlaçlarla birlikte kullanılır.
Düzenli Cümle Örnekleri
Yüklem araştırması:
Öğrenciler sınıfa girdiler.
Bugün hava çok güzel.
Yarın sinemaya gideceğiz.
Konu araştırması:
Güzel bir gün.
Büyük bir şehir.
İyi bir öğretmen.
Nesne araştırması:
Bir kitap okudum.
Okudum.
Sınavı geçtim.
Tamamlayıcı prob:
Evimizin bahçesinde bir ağaç var.
Okulun arkasındaki parka gittik.
Yarın İstanbul’a gideceğim.
Sonunda zarf cümlesi:
Dün gece geç saatlere kadar çalıştım.
Bugün çok hızlı koştum.
Yarın erken kalkacağım.
Düzenli Cümlelerin Kullanım Alanları
Düzenli cümleler günlük konuşma dilinde, yazılı dilde, resmi yazılarda, edebi metinlerde, bilimsel metinlerde vb. birçok alanda kullanılır.
Düzenli Cümlelerin Avantajları
Düzenli cümlelerin avantajları şunlardır:
Anlaması kolaydır.
Net bir açıklama sağlar.
Daha etkilidir.
Düzenli Cümlelerin Dezavantajları
Düzenli cümlelerin dezavantajları şunlardır:
Daha az yaratıcı ve orijinal.
Daha az duygusal.
Ters Cümle ile Karşılaştırma
Ters cümle, yüklemin sonunda olmadığı bir cümle türüdür. Türkçede normal cümlelerden daha az kullanılır.
Düzenli cümle ile devrik cümle arasındaki en önemli fark yüklemin yeridir. Düzenli cümlelerde yüklem en sona yerleştirilir, devrik cümlelerde ise yüklem en sona yerleştirilmez.
Düzenli cümleler daha anlaşılır, doğru bir anlatım sağlar ve daha etkilidir. Ters cümleler daha az yaratıcı ve orijinaldir, daha az duygusaldır.
Bir yanıt bırakın