Koşmak Nedir?
Koşma, Türk halk edebiyatında en çok kullanılan nazım şekillerinden biridir. İslam öncesi Türk edebiyatında Koşuk adı altında da kullanılan bu nazım şekli, İslamiyet’in kabulünden sonra da varlığını sürdürmüştür. Koşmalar genellikle 11 hece ölçüsüyle yazılır ve en az üç, en fazla 12 dörtlükten oluşur. Koşmanın en belirgin özelliği kafiye düzenlerinin diğer nazım şekillerine göre daha serbest olmasıdır. Koşmada birinci kıtanın birinci, ikinci ve dördüncü mısraları ile diğer kıtaların dördüncü mısraları kendi aralarında, geri kalan mısralar ise kendi aralarında kafiyeli olabilir. Yani koşmaların kafiye şeması genel olarak şu şekildedir: axax – bbbx – cccx… Koşmalar konularına göre farklı türlere ayrılmaktadır. Bu türlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
Aşk koşuyor: Bunlar aşk, sevgi, ayrılık ve kavuşma gibi konuların işlendiği koşulardır.
Doğa çalışır: Doğanın güzelliklerini ve doğa olaylarını anlatan danslardır.
Tarih koşuları: Bunlar tarihi olayları ve kahramanları anlatan şiirlerdir.
Sosyal koşular: Bunlar toplumsal sorunları ve eleştirileri anlatan şarkılardır.
Ağıtlar: Bunlar ölen birini anmak ve yasını tutmak için yazılan şiirlerdir. Kotmalar Türk halk edebiyatında en çok kullanılan nazım şekillerinden biri olduğundan pek çok ünlü halk şairi tarafından yazılmıştır. Bu şairlerden bazıları şunlardır:
dadaloğlu
Karacaoğlan
Köroğlu
Aşık Veysel
Aşık Mahzuni Şerif
Koşunun Özellikleri
Koşmanın başlıca özellikleri şunlardır:
Hece boyutu: Kosmalar genellikle 11 hece ölçüsünde yazılır. Ancak 7, 8, 9 ve 12 hece ölçüsünde yazılmış runlara da rastlanabilir.
Kafiye düzeni: Komaların uyak düzeni diğer nazım biçimlerine göre daha serbesttir. Koşularda, ilk kıtanın birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri ile diğer kıtaların dördüncü dizeleri birbirleriyle uyaklanabilir ve kalan dizeler birbirleriyle uyaklanabilir.
Ders: Koşmalarda genellikle aşk, doğa, tarih, toplumsal sorunlar, ağıt gibi konular işlenir.
Dil ve üslup: Koşmalar sade ve anlaşılır bir dil ve üslupla yazılmıştır.
Koşunun Tarihi
Koşma, Türk halk edebiyatının en eski nazım şekillerinden biridir. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında Koşuk adı altında da kullanılan bu nazım şekli, İslamiyet’in kabulünden sonra da varlığını sürdürmüştür. Koşuk, İslam’dan önce Türklerin kullandığı bir nazım şeklidir. Ayetlerde genel olarak aşk, tabiat, savaş, kahramanlık gibi konular işlenmiştir. Şiirlerde 7 heceli ölçü ve serbest kafiye şeması kullanılmıştır. İslamiyet’in kabulünden sonra ayetlerde bazı değişiklikler meydana geldi. Şiirlerde 11 heceli ölçü kullanılmaya başlanmış ve kafiye düzeni daha düzenli hale getirilmiştir. Bu dönemde şiirler Koşuk adıyla anılmıştır. Koşma, Türk halk edebiyatında en çok kullanılan nazım şekillerinden biri olmuştur. Koşmalar halk şairleri tarafından çeşitli konularda yazılmış ve günümüze kadar gelmiştir.
Koşmanın Önemi
Koşmaların Türk halk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Koşmalar Türklerin duygu, düşünce ve hayallerini yansıtan önemli bir edebî türdür. Koşmalar Türk kültür ve geleneklerinin de önemli bir parçasıdır. Koşma, Türk halk edebiyatında en çok kullanılan nazım türlerinden biri olduğundan Türk halk şiirine önemli katkılar sağlamıştır. Koşmalar Türk halk şiirinin gelişmesine ve yayılmasına yardımcı olmuştur. Koşmaların günümüz Türk halk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Koşmalar halk şairleri tarafından çeşitli konularda yazılmaya devam etmektedir. Koşmalar Türk halk şiirinin zenginlik ve çeşitliliğinin önemli örneklerindendir.
Bir yanıt bırakın