Kortikosteroidler nelerdir?
Kortikosteroidler adrenal bezlerde üretilen ve vücudun birçok fonksiyonunu düzenleyen hormonlardır. Bu hormonlar inflamasyonu azaltmak, bağışıklık sistemini baskılamak, kan şekerini düzenlemek, kemik oluşumunu desteklemek, protein sentezini arttırmak gibi çeşitli etkileriyle biliniyor. Kortikosteroidler sentetik olarak da üretilip ilaç olarak kullanılabilir. İlaç olarak kullanılan kortikosteroidler çeşitli hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kortikosteroidlerin Yapısı ve Özellikleri
Kortikosteroidlere steroid hormonları da denir. Steroidler yağ molekülleridir ve hidrokarbon halkaları içeren bir yapıya sahiptirler. Kortikosteroidlerin yapısı, molekülde bulunan halkaların sayısına ve türüne bağlı olarak değişir. Kortikosteroidler iki ana gruba ayrılır:
Glukokortikoidler: Bu gruptaki kortikosteroidlerin inflamasyonu azaltma ve bağışıklık sistemini baskılama gibi özellikleri bulunmaktadır.
Mineralokortikoidler: Bu gruptaki kortikosteroidlerin kan basıncını düzenleme ve sıvı dengesini koruma gibi özellikleri vardır.
Kortikosteroidlerin Etkileri
Kortikosteroidlerin vücutta birçok fonksiyonu düzenleyen çeşitli etkileri vardır. Bu etkiler şunlardır:
İnflamasyonun azaltılması: Kortikosteroidler inflamasyona neden olan hücrelerin aktivasyonunu baskılayarak inflamasyonu azaltır. Bu etki kortikosteroidlerin en önemli etkilerinden biridir.
İmmünsüpresyon: Kortikosteroidler bağışıklık sisteminin aktivitesini baskılayarak enfeksiyonların yayılmasını önler. Bu etki kortikosteroidlerin otoimmün hastalıklar ve kanser tedavisinde kullanılmasına olanak sağlar.
Kan şekerinin düzenlenmesi: Kortikosteroidler karaciğerde glikoz üretimini artırarak kan şekerini yükseltir. Bu etki diyabetik hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
Kemik oluşumunun desteklenmesi: Kortikosteroidler kemik oluşumunu destekleyen IGF-1 hormonunun salgılanmasını artırır. Bu etki, uzun süreli kortikosteroid kullanımıyla osteoporoz riskini artırabilir.
Protein sentezini arttırmak: Kortikosteroidler protein sentezini artırarak kas kütlesini ve gücünü arttırır. Bu etki kortikosteroidlerin kas hastalıklarının tedavisinde kullanılmasına olanak sağlar.
Kortikosteroidlerin Kullanım Alanları
Kortikosteroidler çeşitli hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu hastalıklar şunlardır:
Alerjik hastalıklar: Kortikosteroidler alerjik rinit, astım, ürtiker, alerjik konjonktivit gibi alerjik hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Otoimmün hastalıklar: Kortikosteroidler romatoid artrit, lupus, sedef hastalığı, ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılır.
Enfeksiyonlar: Kortikosteroidler, özellikle kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları ile birlikte enfeksiyonların yayılmasını önlemek için kullanılır.
Kanser: Kortikosteroidler bazı kanser türlerinin, özellikle de lösemi ve lenfoma gibi kan kanserlerinin tedavisinde kullanılır.
Diğer hastalıklar: Kortikosteroidler ayrıca yanık, böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği, anemi gibi diğer hastalıkların tedavisinde de kullanılabilir.
Kortikosteroidlerin Yan Etkileri
Kortikosteroidler güçlü ilaçlardır ve yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler kortikosteroidlerin dozuna ve kullanım süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kortikosteroidlerin en sık görülen yan etkileri şunlardır:
Enflamasyon ve enfeksiyonlara karşı direncin azalması: Kortikosteroidler bağışıklık sistemini baskılar ve enfeksiyonlara karşı direnci azaltır. Bu nedenle kortikosteroid kullanan kişilerde enfeksiyon riski artar.
Kas zayıflığı ve osteoporoz: Kortikosteroidler kas kütlesini ve gücünü azaltarak osteoporoz riskini artırır.
Mide bulantısı ve kusma: Kortikosteroidler bulantı ve kusmaya neden olabilir.
Akne ve cilt tahrişi: Kortikosteroidler sivilce ve cilt tahrişine neden olabilir.
Uykusuzluk ve ruh hali değişiklikleri: Harita
Bir yanıt bırakın