Oligarşi nedir?
Oligarşi, küçük ve ayrıcalıklı bir grubun iktidarda olduğu bir yönetim biçimidir. Bu grup siyasi, askeri, dini veya mali gruplar gibi ülkenin önde gelen gruplarından biri olabilir. Oligarşi terimi, oligarşinin üyesi veya destekçisi olan kişi veya grupları tanımlamak için kullanılır.
Oligarşi Kavramı
Oligarşi kelimesi, Yunanca “küçük” anlamına gelen “oligos” ve “yönetim” anlamına gelen “arkhia” kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. İlk kez Antik Yunan’da kullanılan bu kavram, bir toplumun siyasi gücünün küçük bir grup tarafından kontrol edildiği yönetim biçimini ifade etmektedir.
Oligarşi Türleri
Oligarşi farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmalardan biri de gücün elde edildiği kriterlere göre yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmaya göre oligarşi türleri şunlardır:
Aristokrasi: Soylu bir aileden gelme gibi bir kritere göre iktidarın elde tutulduğu bir oligarşi türüdür.
Timokrasi: Askerlik gibi bir alanda iktidarın başarıya dayalı olarak elde tutulduğu bir oligarşi türüdür.
Plutarkhos: Gücün zenginlik gibi ekonomik bir kritere dayalı olarak elde tutulduğu bir oligarşi türüdür.
Diğer bir sınıflandırma ise gücün nasıl elde edildiğine dayanmaktadır. Bu sınıflandırmaya göre oligarşi türleri şunlardır:
Açık oligarşi: İktidara erişimin belirli bir kritere bağlı olmadığı, bu kritere ulaşan herkesin iktidara katılabildiği oligarşi türüdür.
Kapalı oligarşi: İktidara erişimin belirli bir kritere bağlı olduğu, bu kriteri sağlamayanların iktidara katılamadığı bir oligarşi türüdür.
Oligarşi ve Demokrasi
Oligarşi demokrasinin karşıtı olarak görülüyor. Demokraside halkın egemenliği esastır ve yönetim halkın temsilcileri tarafından yürütülür. Oligarşide küçük bir grubun hakimiyeti esastır ve yönetim bu grubun üyeleri tarafından yürütülür.
Oligarşi demokrasinin ilkelerine aykırıdır. Çünkü demokraside herkesin yönetimde söz sahibi olması gerekir ama oligarşilerde durum böyle değildir. Oligarşilerde güç küçük bir grupta toplandığı için geri kalan halkın yönetime katılımı sınırlıdır.
Oligarşi örnekleri
Oligarşi uygulamaları tarih boyunca birçok ülkede görülmüştür. Antik Yunan’da Sparta, Atina ve Roma gibi şehir devletlerinde oligarşi uygulamaları mevcuttu. Modern dönemde Sovyetler Birliği, Çin ve Küba gibi ülkelerde oligarşi uygulamaları görülmüştür.
Oligarşi ve Türkiye
Türkiye’de de oligarşi uygulamalarına rastlamak mümkündür. Mesela Türkiye’de 1960’lı yıllardan bu yana siyasetin ve ekonominin belli bir kesim tarafından kontrol edildiği bir dönem yaşanıyor. Bu dönemde bu grubun üyeleri gücü kendi çıkarları doğrultusunda kullandılar.
Oligarşi ve Gelecek
Dünyanın birçok ülkesinde oligarşi uygulamaları devam ediyor. Bu durum demokrasinin geleceği açısından tehdit oluşturmaktadır. Oligarşi uygulamaları halkın yönetime katılımını kısıtlayarak demokrasinin temel ilkelerine aykırıdır.
Oligarşi ve Ekonomi
Oligarşi uygulamaları ekonomiyi de olumsuz etkileyebilmektedir. Oligarşilerde güç küçük bir grupta toplandığı için bu grup kendi çıkarlarını ekonomi politikalarına yansıtabilmektedir. Bu durum toplumun diğer kesimlerinin haklarının ihlaline yol açabilmektedir.
Oligarşi ve Sosyal Adalet
Oligarşi uygulamaları sosyal adaleti de zayıflatabilir. Oligarşilerde güç küçük bir grupta toplandığı için bu grup toplumun diğer kesimlerine göre daha fazla ayrıcalık kazanabilmektedir. Bu durum toplumsal eşitsizliğin artmasına yol açabilir.
Oligarşi ve Çözümler
Oligarşi uygulamalarıyla mücadele için demokrasinin güçlendirilmesi gerekiyor. Bu amaçla halkın yönetime katılımı artırılmalıdır. Ayrıca gücün tek bir grupta yoğunlaşmasını önleyecek tedbirler alınmalıdır.
Oligarşi demokrasinin ilkelerine aykırı bir yönetim şeklidir. Bu nedenle oligarşi uygulamalarıyla mücadele demokrasinin geleceği açısından önemlidir.
Bir yanıt bırakın