Sözel nedir?
Fiil, fiillerden türetilmiş olmalarına rağmen fiilin tüm özelliklerini göstermezler; İsim kökenli kelimeler gibi cümlelerde kullanılan fiil bazlı kelimelerdir. Türkçede fiillere yapım ekleri getirilerek fiiller oluşturulur.
Fiiller bir cümlede üç farklı rolde kullanılabilir:
Sıfat işlevi: Bir cümlede bir ismi tanımlayan veya gösteren sıfatlar olarak kullanılırlar.
Zarf görevi: Bir fiilin, fiilin ya da başka bir zarfın cümle içindeki anlamını belirten zarflar olarak kullanılırlar.
Ad görevi: İsim olarak kullanılırlar, cümle içinde isim gibi kullanılırlar.
Sözel Türler
Fiiller türlerine göre üçe ayrılır:
sıfat-fiil (isim-fiil): Fiillerin sonuna -an, -ası, -mez, -ar, -di(k), -ecek, -miş, -di(ği) eklerinin eklenmesiyle oluşurlar.
Zarf (edat fiili): Fiillerin sonuna -a, -e, -arak, -ince, -ken, -kçe, -madan, -ince, -erek, -ken, -kence eklerinin eklenmesiyle oluşurlar.
İsim-fiil (mastar): Fiillerin sonuna -mak, -mek eklerinin getirilmesiyle oluşturulurlar.
Sıfat-Fiil (İsim-Fiil)
Sıfat fiilleri, fiillerin sonuna -an, -ası, -mez, -ar, -di(k), -ecek, -miş, -di(ği) eklerinin eklenmesiyle oluşturulur.
-an, -ası, -mez, -ar ekleri: Bu ekler fiilin şimdiki zamandaki şeklini gösterir. Bu ekleri alan fiil cümlede sıfat olarak kullanılır.
Örnekler:
Gönderen adam (Yazan adam, iş yapan adamdır.)
Okumak kitap (Okunan kitap, okunmuş kitaptır.)
görülmemiş çiçek (Görünmeyen çiçek, görülmeyen çiçektir.)
Gelen misafir (Gelen misafir, ziyaret eden misafirdir.)
Yazılı şiirler (Yazılan şiirler yazılı şiirlerdir.)
-di(k), -ecek, -miş, -di(ği) ekleri: Bu ekler fiilin geçmiş zaman kipini gösterir. Bu ekleri alan fiil cümlede sıfat olarak kullanılır.
Örnekler:
yazdı mektup (Yazdığı mektup, yazdığı bir mektuptur.)
yazacak şiirler (Yazacağı şiirler, yazacağı şiirlerdir.)
Okumak kitap (Okuduğu kitap, okuduğu bir kitaptır.)
ne görüyoruz çiçek (Gördüğümüz çiçek, gördüğümüz bir çiçektir.)
Ne yazdın şiirler (Yazdığınız şiirler, yazdığınız şiirlerdir.)
Zarf-Fiil (Edat-Fiil)
Zarf fiiller, fiillerin sonuna -a, -e, -arak, -ince, -ken, -dük, -madan, -ince, -erek, -ken, -kence eklerinin eklenmesiyle oluşturulur.
-a, -e, -arak, -ince, -ken, -dük, -madan, -ince, -erek, -ken, -kence ekleri: Bu ekler fiilin zamanını, yerini, durumunu, durumunu, miktarını, sebebini vb. belirtir. Belirtici zarf olarak kullanılırlar.
Örnekler:
Gözyaşları içinde Geldi (Ağlayarak geldi, ağlayarak geldi)
Havva gitti (Eve gitti, eve gitti.)
çalışma Kazanılan para (Çalıştı ve kazandı, çalışarak para kazandı.)
Yarın gelecek (Yarın gelecek, yarın gelecek.)
uyurken düştü (Uyurken düştü, uyurken düştü.)
yürümeden geldi (Yürümeden geldi, yürümeden geldi
Bir yanıt bırakın