Emperyalizm nedir?
Emperyalizm, bir devletin veya milletin kendi çıkarları doğrultusunda diğer devlet veya milletleri etkilemeye çalışmasıdır. Etkileyen devletin, etkilenen devletin kaynaklarından “yararlanma” hakkı vardır.
etimolojik
“Emperyalizm” kelimesi Latince “imperium” kelimesinden türemiştir ve “üstün güç”, “egemenlik” ya da kısaca “egemenlik” anlamına gelir. İlk kez 1870’li yıllarda Büyük Britanya’da yaygın kullanıma kavuşmuş ve olumsuz anlamda kullanılmıştır.
Tanımlar
Emperyalizm kavramı farklı disiplinler tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Uluslararası ilişkilerde emperyalizm genellikle bir devletin başka bir devlet üzerinde askeri, siyasi, ekonomik veya kültürel kontrol kurması olarak tanımlanır. Ekonomik emperyalizm, bir devletin diğer devletlerin ekonomileri üzerinde kontrol kurmaya çalışmasıdır. Bu, doğrudan sömürü, dolaylı ekonomik bağımlılıklar veya ekonomik baskı yoluyla başarılabilir. Siyasi emperyalizm, bir devletin diğer devletlerin siyasi süreçleri üzerinde kontrol kurmaya çalışmasıdır. Bu, askeri işgal, siyasi müdahale veya diplomatik baskı yoluyla başarılabilir. Askeri emperyalizm, bir devletin diğer devletlerin askeri güçleri üzerinde kontrol kurma girişimidir. Bu, doğrudan askeri işgal, silahlı destek veya askeri tehdit yoluyla başarılabilir. Kültür emperyalizmi, bir devletin diğer devletlerin kültürleri üzerinde kontrol kurmaya çalışmasıdır. Bu misyonerlik, eğitim ya da medya yoluyla başarılabilir.
Tarihsel gelişim
Emperyalizm insanlık tarihinin uzun bir parçasıdır. Antik Yunan ve Roma imparatorlukları emperyalizmin ilk örnekleridir. Orta Çağ’da Avrupalı güçler Amerika ve Afrika’yı kolonileştirmeye başladı. Modern emperyalizm, 19. yüzyılda Sanayi Devrimi’nin ardından ortaya çıktı. Bu dönemde Avrupalı güçler dünyanın geri kalanını sömürmek için yeni bir arayışa giriştiler. Yüzyılda emperyalizm giderek daha fazla eleştirildi. Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler, emperyalizmin yayılmasını önlemek için girişimlerde bulundu.
Bugün Emperyalizm
Bugün emperyalizm hâlâ küresel politikada önemli bir rol oynamaktadır. ABD, Çin ve Rusya gibi süper güçlerin diğer ülkeler üzerinde önemli etkileri var. Emperyalizm çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Örneğin ABD, Orta Doğu’daki askeri üsleri ve askeri ittifaklarıyla askeri emperyalizmi uyguluyor. Çin, Afrika’daki ekonomik yatırımlar yoluyla ekonomik emperyalizmi uyguluyor. Rusya, Doğu Avrupa’da siyasi baskı yoluyla siyasi emperyalizmi uyguluyor.
Emperyalizmin Sonuçları
Emperyalizm sömürüye, baskıya ve çatışmaya yol açabilir. Sömürgeleştirilmiş ülkeler ekonomik kaynaklarından ve siyasi bağımsızlıklarından mahrumdur. Emperyalizm etnik çatışmalara ve savaşlara da yol açabilir.
Emperyalizmin Etkileri
Emperyalizm sömürge ülkelerin siyasi, ekonomik ve kültürel gelişimini olumsuz etkiler. Sömürgeleştirilmiş ülkeler genellikle ekonomik olarak geride kalıyor ve siyasi olarak baskı altında kalıyor. Emperyalizm aynı zamanda sömürgeleştirilmiş ülkelerin kültürel kimliğini de zayıflatabilir.
Emperyalizme Karşı Çözümler
Emperyalizme karşı mücadele için çeşitli çözümler önerildi. Bunlardan bazıları: Milletlerin egemenlik ve bağımsızlık haklarının korunması, Ekonomik eşitsizliğin giderilmesi, Sömürgecilik tarihinin araştırılması ve öğretilmesi.
Çözüm
Emperyalizm insanlık tarihinin uzun bir parçası olan karmaşık bir kavramdır. Emperyalizm sömürüye, baskıya ve çatışmaya yol açabilir. Emperyalizme karşı mücadele için çeşitli çözümler önerildi.
Bir yanıt bırakın