Dürtüsellik Nedir?
Dürtüsellik, bir kişinin eylemlerinin sonuçlarını düşünmeden plansız bir şekilde hareket etmesi olarak tanımlanabilir. Dürtüsel insanlar isteklerini erteleyemezler, sabırsızdırlar, risk almaya eğilimlidirler ve duygularını kontrol etmekte zorluk çekerler.
Dürtüsellik günlük hayatta birçok farklı şekilde kendini gösterebilir. Örneğin, dürtüsel bir kişi caddeyi geçerken kırmızı ışıkta durmayabilir, alışveriş yaparken gereksiz yere para harcayabilir, öfkesini kontrol etmeden kavga çıkarabilir veya riskli bir ilişkiye girebilir.
Dürtüsellik bir kişilik özelliği olabilir, ancak aynı zamanda belirli psikolojik bozuklukların bir belirtisi de olabilir. Örneğin, dürtüsellik genellikle dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), borderline kişilik bozukluğu ve madde bağımlılığı gibi bozukluklarda görülür.
Dürtüselliğin Nedenleri
Dürtüselliğin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak beynin ön lobunun amigdala ve prefrontal korteks adı verilen bölgelerinin dürtüsellikle ilgili olduğu düşünülmektedir. Bu bölgeler duyguları kontrol etme, ödülleri ve cezaları değerlendirme ve davranış planlama gibi işlevlerden sorumludur.
Dürtüselliğin nedenleri arasında genetik, çevresel faktörler ve beyin hasarı bulunur. Genetik faktörler dürtüselliğin gelişiminde önemli bir rol oynar. Dürtüsellik ailelerde görülen bir özelliktir. Çevresel faktörler arasında ebeveyn tutumları, çocukluk travması ve madde kullanımı bulunur. Beyin hasarı dürtüselliğe neden olabilir. Örneğin, dürtüsellik kafa travması, beyin tümörü veya felç gibi durumlarda ortaya çıkabilir.
Dürtüselliğin Belirtileri
Dürtüselliğin en yaygın belirtileri şunlardır:
İstekleri ertelemede zorluk Sabırsızlık Risk alma eğilimi Duyguları kontrol etmede zorluk Kırmızı ışıkta geçmek Alışverişte gereksiz para harcamak Öfkeyi kontrol edemeden kavga çıkarmak Riskli bir ilişkiye girmek
Dürtüsellik günlük hayatta birçok soruna yol açabilir. Örneğin, dürtüsel bir kişi okulda veya işte başarısız olabilir, kazalara karışabilir, ilişkilerine zarar verebilir veya yasal sorunlar yaşayabilir.
Dürtüselliğin Tedavisi
Dürtüselliğin tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak değişir. Dürtüsellik bir psikolojik bozukluğun belirtisiyse, bu bozukluğu tedavi etmek dürtüselliği de azaltabilir.
Dürtüselliğin tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
Psikoterapi: Psikoterapi dürtüselliği kontrol etmeyi öğrenmenize yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), dürtüselliği tedavi etmenin en etkili yöntemlerinden biridir. BDT, bir kişiye dürtüsel düşüncelerini ve davranışlarını tanımayı ve bunları daha sağlıklı bir şekilde yönetmeyi öğretir.
İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, dürtüselliği tedavi etmek için ilaç da kullanılabilir. Örneğin, DEHB’yi tedavi etmek için kullanılan ilaçlar dürtüselliği azaltmaya yardımcı olabilir.
Dürtüselliği Kontrol Etmek İçin Öneriler
Dürtüselliği kontrol etmek için yapabileceğiniz bazı şeyler şunlardır:
Davranışlarınızın sonuçlarını düşünün. Bir şey yapmadan önce, o davranışın olası sonuçlarını düşünün. Bu, dürtüsel davranmaktan kaçınmanıza yardımcı olabilir.
Eylemlerinizi ertelemeyi öğrenin. Hemen yapmak istediğiniz bir şeyi yapmak yerine, biraz beklemeyi deneyin. Bu, dürtüsel davranmanızı önlemeye yardımcı olabilir.
Olumlu alternatifler bulun. Dürtüsel davranmaya meyilli olduğunuz bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, bunun yerine yapabileceğiniz olumlu bir alternatif bulun. Örneğin, öfkeli hissediyorsanız, derin nefesler almak veya kısa bir yürüyüş yapmak gibi alternatifler bulabilirsiniz.
Destek alın. Dürtüsellik sizin için bir sorunsa, profesyonel yardım alın. Bir terapist, dürtüselliğinizi yönetmenize yardımcı olabilir.
Dürtüsellik günlük hayatta birçok soruna yol açabilen bir özelliktir. Ancak, dürtüselliği kontrol etmek için yapılabilecek bazı şeyler vardır. Bu önerileri takip ederek,
Bir yanıt bırakın