Dize nedir?
Satır, manzum yazının her satırına verilen isimdir. Genellikle belli bir ölçüye göre düzenlenir; ama bir boyutta olması gerekmiyor. Bütün şiirler mısralar halinde düzenlenmiştir. Bu bakımdan en küçük nazım birimi olduğu söylenebilir.
Dizelerin Özellikleri
Ayetlerin başlıca özellikleri şunlardır: Şiirin her satırına nazım denir. Genellikle belli bir ölçüye göre düzenlenir; ama bir boyutta olması şart değil. Bütün şiirler mısralar halinde düzenlenmiştir. Dizeler bir araya gelerek dörtlükleri, dörtlükler bir araya gelerek kıtaları oluşturur. Ayetlerdeki vezni bulmak için hece sayısına bakılmalıdır.
Dize Türleri
String’ler özelliklerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Ölçülü ayetler: Belli bir vezin (ölçü) göre düzenlenmiş ayetlerdir.
Ölçülmemiş ayetler: Bunlar belli bir vezin (ölçü) göre düzenlenmemiş ayetlerdir.
Serbest ayetler: Ölçü, kafiye, kafiye gibi geleneksel nazım unsurlarına bağlı olmayan dizelerdir.
Serbest ayetler: Bunlar hiçbir şiirin parçası olmayan satırlardır.
Misra-i Berces’teki ayetler: Bir şiirin telaffuzu kuvvetli ve hoş olan mısraları veya mısralarıdır.
Dizelerin İşlevleri
Dizeler şiirin temel yapı taşlarıdır. Şiirin anlamını, duygusunu, düşüncesini, ritmini oluşturan unsurlardır. Dizelerin ana işlevleri şunlardır:
Anlam: Çizgiler şiirin anlamını oluşturan en önemli unsurlardır.
His: Çizgiler şiirin duygusunu yaratan en önemli unsurlardır.
Düşünce: Çizgiler şiirin fikrini oluşturan en önemli unsurlardır.
Ritim: Çizgiler şiirin ritmini oluşturan en önemli unsurlardır.
Dize örnekleri
Vezir ayeti örneği: Kalp bir denizdir, okyanustur, okyanustur. Aşk onun dalgalarıdır, coşkuludur. Bu ayetler hece ölçüsüne göre yazılmıştır. Her satırda 8 hece vardır. Ölçüsüz bir ayet örneği: Güneş doğdu, karlar eridi. Kuşlar cıvıldamaya başladı. Bu çizgiler ölçüsüzdür. Her satırın farklı sayıda hecesi vardır. Serbest nazım örneği: Güneş doğdu, Kuşlar cıvıldadı, Dünya yeniden doğdu. Bu ayetler ücretsizdir. Vezin, kafiye ve kafiye gibi geleneksel nazım unsurlarına bağlı değildir. Azade ayeti örneği: Yağmur yağdı, yeri ıslattı, çiçekleri açtırdı. Bu satır herhangi bir şiirin parçası değildir. Ayetteki bir mısra örneği: Kalbim kuş gibi uçuyor. Aşkından yorgun ve bitkindir. Bu mısra bir şiirde telaffuz açısından güçlü ve hoş bir mısradır.
Çözüm
Hat, manzum yazıların en önemli yapı taşıdır. Şiirin anlamını, duygusunu, düşüncesini, ritmini oluşturan unsurlardır. Şiirin okunması ve anlaşılmasında dizelerin özellikleri, türleri ve işlevleri hakkında bilgi sahibi olmak önemli bir yere sahiptir.
Bir yanıt bırakın