Canlı Hata Nedir?
Aktif faylar, son 10.000 yılda (Holosen Dönemi’nde) en az bir kez hareket edip depreme neden olan faylar olarak tanımlanır. Bu fayların tekrar depreme neden olma olasılığının çok yüksek olduğu düşünülmektedir.
Dünya kabuğunun litosfer adı verilen, çeşitli büyüklüklerdeki levhalardan oluşan bir yapısı vardır. Bu levhalar mantodaki konveksiyon akımlarının etkisiyle sürekli hareket halindedir. Levhaların hareketi sırasında birbirlerine yaklaşabilir, birbirlerinden uzaklaşabilir veya birbirlerini yana doğru kaydırabilirler. Bu hareketler sırasında levhaların birbirlerine sürtünmesi sonucu gerilim ve sıkışma meydana gelir. Bu gerilim ve sıkışma sonucu oluşan enerjinin serbest bırakıldığı levhalar arasındaki kırıklara fay denir.
Faylar hareket yönlerine göre farklı sınıflara ayrılır. Hareket yönlerine göre iki ana fay türü vardır:
Doğrultu atımlı faylar: Bu faylarda levhalar birbirine göre bir doğrultuda hareket eder, yani bir levha diğerinin yanından veya altından ötelenmiştir.
Eğim atımlı faylar: Bu faylarda levhalar birbirine göre açılı olarak hareket eder, yani bir levha diğerinin üzerinden veya altından kayar.
Hareket yönlerine göre sınıflandırılmalarının yanı sıra, faylar hareket yönlerine göre de sınıflandırılabilir. Hareket yönlerine göre üç ana fay türü vardır:
Normal hatalar: Bu faylarda levhalar birbirinden uzaklaşır, yani üstteki levha alttaki levha üzerinde kayar.
Dik hatalar: Bu faylarda levhalar birbirine dik olarak hareket eder, yani bir levha diğerinin üzerinden veya altından kayar.
Ters faylar: Bu faylarda levhalar birbirine yaklaşır, yani alttaki levha üstteki levhanın üzerine doğru yukarı doğru kayar.
Aktif Arızaların Belirtileri
Aktif arızaların başlıca belirtileri şunlardır:
Holosen Dönemi’nde deprem meydana gelmiş.
Genç tortulları kesen bir fay hattının olması.
Nehir yataklarını, deniz oluşumlarını veya bitki örtüsünü yerinden oynatmış olmak.
Dünya yüzeyindeki fay kırıklarını bulmak.
Türkiye’deki Aktif Faylar
Türkiye aktif bir deprem kuşağında yer almaktadır. Ülkemizdeki aktif fayların çoğu Anadolu Levhası’nın hareketleri sonucu oluşmuştur. Bu faylar, genellikle kuzey-güney yönünde hareket eden Anadolu Levhası’nın kuzeyde Kafkas Levhası ve güneyde Arap Levhası ile çarpışması sonucu oluşmuştur.
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) hazırladığı 2023 aktif fay haritasına göre Türkiye’de 485 aktif fay bulunmaktadır. Bu faylar 45 ilde 110 ilçeyi kapsamakta olup deprem riski taşımaktadır.
Türkiye’deki başlıca aktif faylar şunlardır:
Kuzey Anadolu Fay Hattı: Kuzey Anadolu Fay Hattı, Türkiye’deki en aktif fay hatlarından biridir. Bu fay hattı yaklaşık 1500 kilometre uzunluğundadır ve Marmara Bölgesi’nde başlayıp Karadeniz kıyısı boyunca devam eder.
Doğu Anadolu Fay Hattı: Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye’deki bir diğer aktif fay hattıdır. Bu fay hattı yaklaşık 2500 kilometre uzunluğundadır ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer almaktadır.
Güney Anadolu Fay Hattı: Güney Anadolu Fay Hattı, Türkiye’nin en uzun fay hattıdır. Yaklaşık 2000 kilometre uzunluğundadır ve Akdeniz kıyısı boyunca devam eder.
Aktif Hataların Önemi
Aktif faylar deprem riski oluşturan en önemli jeolojik yapılardan biridir. Bu faylar geçmişte deprem üretmiştir ve gelecekte de deprem üretme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle aktif fayların varlığı deprem riskini belirlemede çok önemlidir.
Aktif faylar sadece deprem riski açısından değil, diğer jeolojik süreçler açısından da önemlidir. Bu faylar arazi şekillerinin oluşumunda, yeraltı suyunun hareketinde ve bitki örtüsünün yayılmasında önemli rol oynar.
Aktif Hatalardan Kendinizi Korumanın Yolları
Kendinizi canlı arızalardan koruyun
Bir yanıt bırakın