Didaktik Şiir Nedir?
Didaktik şiir, belirli bir fikri aşılamak, belirli bir konuda öğüt vermek, bilgi vermek veya ahlaki bir ders çıkarmak amacıyla öğretici tarzda yazılan ve duygusal yönü az olan bir şiir türüdür.
Didaktik Şiirin Özellikleri
Didaktik şiirin temel özellikleri şunlardır:
Öğretici bir niteliğe sahiptir. Didaktik şiirlerin temel amacı okuyucuya veya dinleyiciye bir şeyler öğretmektir. Bu nedenle didaktik şiirler genellikle bilgi ve öğüt içerir.
Duygusal yönü çok az. Didaktik şiirlerde duygusal yön daha arka plandadır. Bu şiirlerde didaktik amaç ön plandadır.
Biçim olarak şiire benzer. Didaktik şiirler biçim olarak şiire benzese de edebi dil açısından şiir değeri taşımazlar. Bu şiirlerde genellikle aruz vezni kullanılmıştır.
Konular çeşitlidir. Didaktik şiirlerin konuları insanın hayatına dair her şeyi kapsayabilir. Bu konular din, ahlak, bilim, tarih, felsefe, siyaset, eğitim, ekonomi, doğa ve sanat gibi konuları içerebilir.
Didaktik Şiir Tarihi
Didaktik şiir edebiyatın en eski türlerinden biridir. İlk örnekleri Antik Yunan ve Roma edebiyatında görülür. Bu dönemde genellikle ahlak, felsefe ve bilim gibi konularda didaktik şiirler yazılmıştır. Türk edebiyatında didaktik şiir ilk olarak Orta Asya Türk edebiyatında görülmüştür. Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip’in ahlak, siyaset ve devlet yönetimi konularını ele aldığı didaktik bir eserdir. Divan edebiyatında didaktik şiirin önemli bir yeri vardır. Bu dönemde öğretici şiir yazmak şairlerin önemli bir erdemi olarak görülüyordu. Aşık Paşa, Nabi, Ziya Paşa, Tevfik Fikret ve Mehmet Akif Ersoy öğretici şiirleriyle tanınan önemli şairlerdir.
Didaktik Şiir Örnekleri
Türk edebiyatındaki didaktik şiir örnekleri şunlardır:
Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacip)
Garibname (Aşık Paşa)
Hayriye (Nabi)
Terkib-i Bend (Ziya Paşa)
Haluk’un Defteri (Tevfik Fikret)
Süleymaniye Kürsüsü’nde (Mehmet Akif Ersoy)
Didaktik Şiirin Önemi
Didaktik şiirler insanların bilgi ve deneyimlerini artırmalarına yardımcı olur. Bu şiirler insanlara ahlak, felsefe, bilim, tarih, siyaset, eğitim, ekonomi, doğa, sanat gibi konularda bilgi ve öğütler sunmaktadır. Didaktik şiirler insanların hayatlarının daha anlamlı ve yaşanabilir olmasına katkı sağlar.
Didaktik Şiir Örnekleri
Nabi’nin Hayriye’sinden Bir Kesit
Hayriye, Nabi’nin 1678 yılında yazdığı manzum ahlak kitabıdır. Kitap 167 beyitten oluşmaktadır.
Nabi, Hayriye’de ahlaki değerler ve erdemler üzerinde yoğunlaştı. Şiirde iyi bir insanın nasıl olması gerektiği anlatılmaktadır.
İşte Hayriye’den bir bölüm:
Ey peygamber, ey mükemmel rehber, Ey insan dünyasının sevgilisi, Ey şeriata uyan bilge hakim, Tavsiyelerinizle aydınlanalım.
Ey dostum, ruhunu terbiye et, Ahlakı güzelleştirin, Bu dünyada yaşayın ve ahireti unutmayın. Elinizde olanı arkadaşlarınıza dağıtın.
Ey insan, adaletle hükmet, Kötülüğe diren, İyiliğe yönel, Gerçeklerden ayrılmayın.
Ey insan, cömert ol, Cesaretlenmek, İnsanların kalbini kazanın, Kötülükten kaçının.
**Nabi, Hayriye’de ahlak ve erdemleri sade ve anlaşılır bir dille anlatmıştır. Şiir okura yol gösterir
Bir yanıt bırakın