Devşirme Sistemi Nedir?
Devsirme sistemi, Osmanlı İmparatorluğu’nda 14. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar uygulanan, gayrimüslim tebaadan alınan çocukların Türkleştirilip İslamlaştırılarak asker, devlet adamı veya bürokrat olarak yetiştirildiği bir sistemdir.
Devşirme Sisteminin Tarihçesi
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında uygulanan bir sistem değildi. İlk kez 14. yüzyılda Orhan Gazi döneminde uygulanmıştır. Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin sınırları hâlâ sınırlıydı ve askeri ihtiyaçlarını karşılayacak kadar asker yetiştiremiyordu. Bu nedenle Balkanlarda yaşayan Hıristiyan ailelerden sağlıklı ve yetenekli çocuklar toplamaya başladılar. Bu çocuklar Türkleştirilip Müslümanlaştırılarak Osmanlı ordusuna atandılar.
Osmanlı Devleti’nin genişlemesiyle birlikte devşirme sistemi daha da yaygınlaştı. Fatih Sultan Mehmet döneminde devşirme sistemi daha da sistemli hale getirildi. Bu dönemde devşirmenin toplanması ve yetiştirilmesine ilişkin kurallar belirlendi.
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti’nin en önemli kurumlarından biri haline geldi. Devşirmeler Osmanlı ordusunun ve bürokrasinin temelini oluşturdu.
Devsirme Sisteminin Amaçları
Devşirme sisteminin temel amacı Osmanlı Devleti’nin askeri ve idari gücünü artırmaktı. Devşirmeler Türkleştirilip İslamlaştırılarak Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası haline getirildi. Böylece devlete sadık ve yetenekli bir asker ve bürokrat sınıfı yaratıldı.
Devşirme sistemi Osmanlı’da eşitlik ve fırsat eşitliği ilkesinin uygulanmasını sağlamıştır. Devşirmeler toplumun her kesiminden çocuklar arasından seçildi. Bu sayede yetenekli ve çalışkan çocuklar, sosyal statüleri ne olursa olsun devlette yükselme fırsatına sahip oldular.
Devşirme Sisteminin İşleyişi
Devşirme sistemi, 4 yılda bir düzenlenen akağaç adı verilen törenle hayata geçirildi. Bu törende Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda yaşayan Hıristiyan ailelerin çocukları bir araya getirildi. Çocuklar, fiziksel ve zihinsel sağlıklarına, yeteneklerine ve ailelerinin sosyal durumuna göre seçildi.
Seçilen çocuklar İstanbul’a getirilerek Enderun adlı okulda eğitim görmeye başlandı. Enderun’da çocuklara Türkçe, Arapça, Farsça, tarih, coğrafya, din, tıp, askeri ilimler ve bürokratik konular gibi konularda eğitim veriliyordu. Eğitim süresi çocukların yeteneklerine göre 10 ila 20 yıl arasında değişiyordu.
Eğitimini tamamlayan devşirmeler devletin çeşitli görevlerine atandılar. Yetenekli olanlar Yeniçeri Ocağı’na alınıp askere alınıyordu. Diğerleri devlet bürokrasisinde memur, yönetici veya diplomat olarak çalıştı.
Devşirme Sisteminin Sonuçları
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti’nin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Devşirmeler Osmanlı ordusunun ve bürokrasinin temelini oluşturdu. Osmanlı Devleti’nin askeri ve idari gücünün artırılması, eşitlik ve fırsat eşitliği ilkesinin uygulanması, devletin birlik ve bütünlüğünün sağlanması gibi konularda önemli sonuçlar elde ettiler.
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti açısından hem olumlu hem de olumsuz sonuçlara yol açan bir sistemdi. Olumlu sonuçlar arasında Osmanlı Devleti’nin askeri ve idari gücünün artması, eşitlik ve fırsat eşitliği ilkesinin uygulanması, devletin birlik ve bütünlüğünün korunması yer almaktadır. Olumsuz sonuçları arasında gayrimüslim tebaanın tepkisine yol açması, devlette zümre oluşumuna yol açması ve yeniçeri ocağının bozulmasına yol açması sayılabilir.
Devşirme Sisteminin Sonu
Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıldaki modernleşme sürecinde devşirme sistemi önemli değişikliklere uğramıştır. Bu dönemde devşirme malzemelerin toplanması ve yetiştirilmesine ilişkin kurallarda değişiklikler yapıldı. Devşirmenin sadece askeriyeye değil devlet bürokrasisine de atanması yaygınlaştı.
Devşirme sistemi 20. yüzyılın başlarında tamamen kaldırılmıştır. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu Avrupa’daki modern devletlere benzemeye çalışıyordu. Bu bağlamda devşirme sistemi eşitlik ve fırsat eşitliği ilkelerine aykırı bir sistem olarak görülmüş ve kaldırılmıştır.
Bir yanıt bırakın