Kısmi Vasiyetname Nedir?
İslami inanca göre kısmi irade, Tanrı tarafından insana kendi eylemlerini seçme ve gerçekleştirme yeteneği olarak verilen bir yetenektir. Kısmi kelimesi Arapçada “küçük, kısmi” anlamına gelir. Buna göre, kısmi irade, insanın kendi eylemlerini belirleyen, ancak Tanrı’nın kaderine tabi olan bir iradedir.
Kısmi iradenin tanımı ve doğası İslam düşüncesinde farklı yorumlara konu olmuştur. Bazı İslam alimleri, kısmi iradenin mutlak bir özgür irade olduğunu, insanın kendi eylemlerini tamamen kendi iradesiyle gerçekleştirebileceğini savunmuşlardır. Diğerleri, kısmi iradenin Tanrı’nın kaderine bağlı olduğunu, insanın eylemlerinin Tanrı’nın iradesiyle sınırlı olduğunu savunmuşlardır.
İslam’da Kısmi İradenin Önemi
Cüzi irade, İslam inancının temel kavramlarından biridir. Cüzi irade kavramı, insanın sorumluluğunu ve özgürlüğünü açıklamak için gereklidir. Cüzi irade olmasaydı, insan eylemlerinin belirleyicisi Allah olurdu ve insan bu eylemlerden sorumlu tutulmazdı.
İslam’da cüz’i iradenin önemi şu ayetlerde vurgulanmaktadır:
“Şüphesiz Allah, iman edip salih amel işleyenlerin iyi amellerini asla boşa çıkarmaz.” (Tevbe, 9/100)
“Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. Onun üzerinde Allah’ın emrine isyan etmeyen ve kendilerine emredileni yapan melekler vardır.” (Tahrim, 66/6)
Bu ayetlerde, insanın yaptıklarından sorumlu tutulduğu ve iyi amellerinin mükafatlandırılacağı, kötü amellerinin ise cezalandırılacağı açıkça ifade edilmektedir. Bu ayetler, kısmi iradenin varlığını ve önemini göstermektedir.
Kısmi İradenin Sınırları
Kısmi iradenin sınırları Allah’ın kaderi tarafından belirlenmiştir. İnsan kendi eylemlerini seçmekte ve gerçekleştirmekte özgürdür, ancak bu özgürlük Allah’ın kaderine tabidir.
İnsan eylemlerini etkileyen bazı faktörler şunlardır:
Kalıtım: Bir kişinin fiziksel ve zihinsel özellikleri kalıtımdan etkilenir. Bu özellikler bir kişinin eylemlerini etkileyebilir.
Çevre: Bir kişinin içinde yaşadığı çevre, eylemlerini etkileyebilir. Örneğin, kötü bir çevrede büyüyen bir kişinin kötü eylemlerde bulunma olasılığı daha yüksektir.
Deneyimler: Bir kişinin deneyimleri eylemlerini etkileyebilir. Örneğin, acı verici bir deneyim yaşamış bir kişi daha iyi bir insan olmaya çalışabilir.
Bu faktörler insan eylemlerini sınırlayabilir. Ancak, sınırlı özgür irade bir kişinin bu sınırlar içinde kendi eylemlerini seçmesine ve gerçekleştirmesine izin verir.
Kısmi İradenin Sorumlulukla İlişkisi
Kısmi irade, insan sorumluluğunun temelidir. Bir insanın kendi eylemlerinden sorumlu tutulabilmesi için kısmi iradeye sahip olması gerekir.
Bir kişi eylemlerini seçme ve gerçekleştirme özgürlüğüne sahip olmasaydı, bu eylemlerden sorumlu tutulmazdı. Örneğin, doğuştan kör olmak, görememek için bir mazeret değildir, çünkü bu körlük bir kişinin eylemlerini seçme ve gerçekleştirme özgürlüğünü ortadan kaldırmaz.
Cüzi irade, insanın eylemlerini belirleyen bir iradedir. Ancak bu irade Allah’ın kaderine tabidir. İnsan kendi eylemlerini seçmekte ve gerçekleştirmekte özgürdür, ancak bu özgürlük Allah’ın iradesiyle sınırlıdır.
Kısmi Vasiyetname Örnekleri
Kısmi irade örnekleri günlük hayatımızda yaygındır. Örneğin, bir kişi bir yemek seçerken, birçok farklı seçenek arasından kendi seçimini yapabilir. Bu seçim, kısmi iradenin bir sonucudur.
Başka bir örnek olarak, bir kişi bir sınava hazırlanırken sınava girip girmeme kararını kendisi verebilir. Bu karar da onun kısmi iradesinin bir sonucudur.
Kısmi irade örnekleri, insanın özgür iradesinin varlığını gösterir. İnsan kendi eylemlerini seçmekte ve gerçekleştirmekte özgürdür. Ancak, bu özgürlük Allah’ın kaderine tabidir.
Bir yanıt bırakın