Cunta Nedir?
Junta, iktidarı zorla ele geçiren askeri veya siyasi bir gruptur. Junta kelimesi, Türkçe’deki İtalyanca “golpe” kelimesinden gelir. Golpe kelimesi ise, “vurmak” anlamına gelen İspanyolca “golpear” kelimesinden türemiştir.
Juntalar genellikle siyasi istikrarsızlık veya ekonomik krizi bahane ederek iktidara gelirler. Juntalar genellikle kanlı bir askeri darbeyle iktidara gelirler. İktidara geldiklerinde, juntalar genellikle demokrasiyi ortadan kaldırır ve otoriter bir yönetim kurarlar.
Juntaların ortaya çıkmasının birçok nedeni vardır. Bu nedenler arasında ülkedeki siyasi istikrarsızlık, ekonomik kriz, toplumsal kutuplaşma, siyasi sürece askeri müdahale ve dış müdahaleler yer alır.
Juntaların tarihi
Tarih boyunca birçok ülkede juntalar ortaya çıkmıştır. İlk juntalar Antik Yunan ve Roma’da görülmüştür. Bu dönemde oligarşik veya monarşik hükümetleri devirerek iktidara gelen askeri gruplara “juntalar” denmiştir.
Modern çağda birçok ülkede juntalar iktidara geldi. Örneğin, 19. yüzyılda Latin Amerika’daki birçok ülkede juntalar iktidara geldi. 20. yüzyılda Yunanistan, Türkiye, İran, Arjantin, Brezilya ve Şili gibi ülkelerde juntalar iktidara geldi.
Juntaların Türleri
Juntalar çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bir sınıflandırmaya göre, juntalar askeri juntalar ve siyasi juntalar olarak ikiye ayrılabilir. Askeri juntalar, tamamen askeri güçler tarafından oluşturulan juntalardır. Siyasi juntalar, askeri güçlere ek olarak siyasi partilerin veya sivil toplum örgütlerinin desteğiyle oluşturulan juntalardır.
Başka bir sınıflandırmaya göre, juntalar demokratik juntalar ve anti-demokratik juntalar olarak ikiye ayrılabilir. Demokratik juntalar, iktidara geldikten sonra demokrasiyi yeniden kurmayı amaçlayan juntalardır. Anti-demokratik juntalar, iktidara geldikten sonra demokrasiyi ortadan kaldıran ve otoriter bir rejim kuran juntalardır.
Juntaların Etkileri
Juntalar iktidara geldikleri ülkelerde sıklıkla olumsuz etkilere neden olurlar. Juntaların etkileri şunlardır:
Demokrasinin ortadan kaldırılması İnsan haklarının ihlali Ekonomik kriz Sosyal kutuplaşma Artan dış müdahale
Juntaları Önlemek
Cuntaların önlenmesi için şu tedbirler alınabilir:
Ülkede siyasal istikrarın sağlanması, ekonomik sorunların çözülmesi, toplumsal kutuplaşmanın önlenmesi, askeri gücün siyasal sürece müdahalesinin önlenmesi, dış müdahalelerin engellenmesi.
Türkiye’de Cuntanın Tarihi
Juntas ilk olarak 1960 yılında Türkiye’de ortaya çıktı. 1960 yılında ordu Demokrat Parti hükümetini devirerek iktidara geldi. 1961 yılında askeri darbeyle gelen hükümet yeni bir anayasa hazırladı ve demokrasiyi yeniden kurdu.
1971’de ordu, Ulusal Birlik Komitesi (MBK) adı altında ikinci kez iktidara geldi. MBK, hükümete baskı yaptı ve bazı reformlar yaptı. Ancak MBK’nın iktidarı 1973’te sona erdi.
1980’de ordu 12 Eylül Darbesi ile üçüncü kez iktidara geldi. 12 Eylül Darbesi, Türkiye’nin en uzun süreli cunta rejimiydi. 12 Eylül Darbesi ile demokrasi askıya alındı, insan hakları ihlalleri yaşandı ve toplumsal kutuplaşma arttı. 12 Eylül Darbesi, 1983’te yapılan genel seçimlerle sona erdi.
Türkiye’de cuntaların ortaya çıkmasının birçok nedeni vardır. Bu nedenler arasında ülkedeki siyasi istikrarsızlık, ekonomik kriz, toplumsal kutuplaşma ve askeri güçlerin siyasi sürece müdahalesi yer alır.
Çözüm
Juntalar demokrasinin en büyük düşmanlarından biridir. Juntalar iktidara geldiğinde, ülkede genellikle olumsuz sonuçlar doğururlar. Juntaları önlemek için yukarıda belirtilen önlemleri almak önemlidir.
Bir yanıt bırakın