Çekim eki nedir?
Çekim ekleri, kelimelerin cümledeki diğer kelimelerle anlam ilişkisi kurmasını sağlayan eklerdir. Tek başlarına bir anlam ifade etmiyorlar. Çekim ekleri kelimelerin cümle içinde zaman, yön, aitlik, tekil ya da çoğul gibi anlamlar almasını sağlar.
Çekim eklerinin özellikleri
İsim ve fiil kelimelerinin sonuna çekim ekleri eklenir. Çekim ekleri sözcüğe yeni anlamlar kazandırmaz, başka sözcüklerle ilişki kurmasını sağlar. Çekim ekleri yapım eklerinden önce gelir.
Çekim eki türleri
Çekim ekleri isim çekim ekleri ve fiil çekim ekleri olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
İsim çekim ekleri
İsim çekim ekleri isim kelimelerinin cümlede farklı işlevlerde kullanılmasına olanak sağlar. İsim çekim ekleri şunlardır:
Cümle sonekleri: İsmin diğer kelimelerle anlamsal ilişki kurmasını sağlayan eklerdir. Bu ekler şunlardır:
İyelik ekleri: İsmin kime ait olduğunu belirten eklerdir.
Belirli nesne ekleri: Bunlar ismin eyleminin ne olduğunu gösteren eklerdir.
Yön ekleri: Bunlar ismin hareket yönünü gösteren eklerdir.
Bağlama ekleri: İsmin hareketinin sebebini veya durumunu belirten eklerdir.
Durum sonekleri: İsmin cümledeki işlevini belirten eklerdir. Bu ekler şunlardır:
İyelik ekleri: İsmin kime ait olduğunu belirten eklerdir.
Belirli nesne ekleri: Bunlar ismin eyleminin ne olduğunu gösteren eklerdir.
Yön ekleri: Bunlar ismin hareket yönünü gösteren eklerdir.
Bağlama ekleri: İsmin hareketinin sebebini veya durumunu belirten eklerdir.
Yüklem sonekleri: İsmin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklerdir.
Sayı sonekleri: Bunlar ismin tekil ya da çoğul olmasını sağlayan eklerdir. Bu ekler şunlardır:
Çoğul eki: İsmi çoğul yapan ektir.
Tekil sonek: İsmi tekil yapan ektir.
Konum sonekleri: Bunlar ismin bulunduğu yeri belirten eklerdir. Bu ekler şunlardır:
İyelik eki: İsmin kime ait olduğunu belirten ektir.
Belirtilen nesne eki: Eylemin ne olduğunu belirten ismin son ekidir.
Yönelim son eki: Eylemin yönünü belirten ismin son ekidir.
Bağlama eki: Fiilin sebebini veya durumunu belirten ismin ekidir.
Soru ekleri: Bunlar ismin soru sorarken kullanılmasını sağlayan son eklerdir. Bu ekler şunlardır:
Soru eki: İsmin soru sorarken kullanılmasını sağlayan ektir.
Fiil çekimi son ekleri
Fiil çekimi ekleri fiillerin cümlede farklı işlevlerde kullanılmasına olanak sağlar. Fiil çekimi ekleri şunlardır:
Modal ekler: Fiilin zamanını, şeklini ve kişisini belirten eklerdir. Bu ekler şunlardır:
Şimdiki zaman eki: Fiilin şimdiki zamanını belirten bir ektir.
Geçmiş zaman eki: Fiilin geçmiş zamanını belirten bir ektir.
Gelecek zaman eki: Fiilin gelecek zamanını belirten bir ektir.
Dilek kipleri: Fiilin bir dilek veya arzuyu ifade etmesini sağlayan eklerdir.
Koşullu ruh hali: Fiilin bir duruma bağlı olarak gerçekleşmesini sağlayan ektir.
Gereklilik modu: Fiilin yapılması gerektiğini belirten bir ektir.
İletişim ekleri: Fiilin hangi kişi tarafından yapıldığını belirten eklerdir. Bu ekler şunlardır:
1. tekil şahıs eki: Fiilin birinci tekil şahısta yapıldığını belirten bir ektir.
2. tekil şahıs eki: Fiilin 2. tekil şahısta yapıldığını belirten bir ektir. **3
Bir yanıt bırakın