Bağlaç Nedir?
Bağlaçlar tek başına bir anlam taşımazlar ancak bir cümlede anlamsal olarak birbiriyle ilişkili olan cümleleri veya cümle içinde benzer olan kelime ve kelime öbeklerini birbirine bağlamaya yarayan kelimelerdir. Bağlaçlar cümlenin anlamını ve şeklini etkileyerek cümlenin akıcılığını ve anlaşılırlığını sağlar.
Bağlaçların Özellikleri
Bağlaçların temel özellikleri şunlardır:
Tek başlarına bir anlam ifade etmiyorlar. Bağlaçlar, cümlede anlamlı bir bütün oluşturmak amacıyla başka kelime ve kelime gruplarıyla birlikte kullanılır.
Cümle içindeki sözcükleri, öğeleri ve cümleleri koordine ederek birbirine bağlarlar. Örneğin “Ali, Ayşe ve Mehmet parkta oynadılar.” Cümlede “ve” bağlacı “Ali” ve “Ayşe” kelimeleri ile “parkta oynadılar” cümlesini birbirine bağlamaktadır.
Edatlar gibi tek başına kullanıldıklarında bir anlam taşımazlar. Mesela “Ali’nin yanına gittim.” Cümledeki “ye” edatı “Ali” kelimesine “yön” anlamını katmaktadır. Ancak “ye” edatı tek başına kullanıldığında “yemek” anlamına gelmez.
Bağlaçların yerine uygun noktalama işaretleri kullanılabilir. Örneğin “Ali, Ayşe ve Mehmet parkta oynadılar.” cümlesi, “Ali, Ayşe ve Mehmet; Parkta oynadılar.” olarak da yazılabilir.
Bağlaçlar (ile hariç) önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır. Mesela “Ali ile Ayşe parkta oynuyorlardı.” Cümlede “ve” bağlacı “Ali” ve “Ayşe” kelimelerinden ayrı olarak yazılmıştır.
Bağlaç Türleri
Bağlaçlar, bağladıkları kelime türlerine ve kelime gruplarına göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.
1. Görevlerine Göre Bağlaçlar
Bağlaçlar cümlede üstlendikleri işleve göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
Bağlaç bağlaçları: İki veya daha fazla cümleyi birbirine bağlayan bağlaçlardır. Mesela “Ali okula gitti, Ayşe de parka gitti.” Cümlede “ama” bağlacı iki cümleyi birbirine bağlar.
Eş sözcükleri birbirine bağlayan bağlaçlar: Aynı işleve sahip kelimeleri veya kelime gruplarını birbirine bağlayan bağlaçlardır. Mesela “Ali ile Ayşe parkta oynuyorlardı.” Cümlede “ve” bağlacı “Ali” ve “Ayşe” kelimelerini birbirine bağlar.
Direktif konnektörler: Cümledeki unsurları yönlendiren bağlaçlardır. Mesela “Ali’nin yanına gittim.” Cümledeki “ye” edatı “Ali” kelimesine “yön” anlamını katmaktadır.
Edat yerine kullanılan bağlaçlar: Edatlar gibi yeni anlam ilişkileri kuran bağlaçlardır. Mesela “Ali’nin yanına gittim.” Cümledeki “yanındaki” kelimesi “Ali” kelimesine “yön” anlamını katmaktadır.
2. Anlamlarına Göre Bağlaçlar
Bağlaçlar, bağladıkları kelimelerin anlamlarına ve kelime gruplarına göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
Eşitlik bağlaçları: Bunlar eşitliği sağlayan bağlaçlardır. Mesela “Ali ile Ayşe parkta oynuyorlardı.” Cümledeki “ve” bağlacı “Ali” ve “Ayşe” kelimelerini eşitlik amacıyla birbirine bağlamaktadır.
Zıt bağlaçlar: Bunlar zıt ilişkiler kuran bağlaçlardır. Mesela “Ali okula gitti, Ayşe de parka gitti.” Cümlede “ama” bağlacı “Ali” ve “Ayşe” kelimelerini karşıt ilgiyle birbirine bağlamaktadır.
Sonuç bağlaçları: Sonuç ilişkisi kuran bağlaçlardır. Örneğin, “Ali çok çalıştı ve sonunda sınavı geçti.” Cümledeki “sonunda” bağlacı, “çok çalıştım” ve “kazandım” fiilleri arasında sonuç ilişkisi kurar.
Koşullu bağlaçlar: Koşullu ilişki kuran bağlaçlardır. Örneğin, “Çok çalışırsan sınavı geçersin.” Cümledeki “eğer” bağlacı “eğer çok çalışırsan” ve “kazanacaksın” fiilleri arasında koşullu bir ilişki kurar.
Zaman bağlaçları: Bunlar zaman ilişkisi kuran bağlaçlardır. Örneğin, “Ders çalışırken müzik dinledim.” Cümledeki “sırasında” bağlacı “ders çalışırken” ve “müzik dinledim” fiilleri arasındaki zamanı ifade eder.
Bir yanıt bırakın