Bağımlılık Nedir?
Bağımlılık, bir madde veya davranışın kontrolden çıkması ve bir kişinin hayatını olumsuz etkilemesidir. Bağımlılık yapan maddeler veya davranışlar, beyindeki ödül ve haz merkezlerini harekete geçirerek, kişinin bu maddelere veya davranışlara karşı artan bir arzu duymasına neden olur. Bu arzu kontrolden çıkabilir ve kişinin sağlığına, ilişkilerine ve yaşam kalitesine zarar verebilir.
Bağımlılık Türleri
Bağımlılık iki ana kategoriye ayrılabilir: Madde bağımlılığı ve davranışsal bağımlılık.
Madde bağımlılığıbir kişinin kontrolsüz bir şekilde bir madde kullanmaya başlaması ve bu maddenin kullanımının kişinin sağlığına, ilişkilerine ve yaşam kalitesine zarar vermesi durumudur. Madde bağımlılığına neden olan maddeler uyuşturucu, alkol, tütün ürünleri, ilaçlar ve reçetesiz satılan ilaçlar gibi çeşitli maddeler olabilir.
Davranışsal bağımlılıkkişinin kontrol edilemez bir şekilde bir davranışı tekrarlamaya başlaması ve bu davranışın kişinin sağlığını, ilişkilerini ve yaşam kalitesini bozması durumudur. Davranışsal bağımlılığa neden olan davranışlar kumar oynama, alışveriş yapma, yemek yeme, internet kullanımı, oyun oynama ve cinsellik gibi çeşitli davranışlar olabilir.
Bağımlılığın Nedenleri
Bağımlılığın nedenleri karmaşıktır ve genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir araya gelmesinden kaynaklanabilir.
Genetik faktörlerBağımlılık riskini artırabilir. Bağımlılığa neden olan genler, kişinin beyninin ödül ve zevk merkezlerinin işleyişini etkileyebilir.
Çevresel faktörlerbağımlılık riskini artırabilir. Örneğin, ailesinde madde bağımlılığı öyküsü olan kişilerde madde bağımlılığı geliştirme riski daha yüksektir. Ek olarak, travma veya stres gibi olumsuz yaşam deneyimleri bağımlılık riskini artırabilir.
Psikolojik faktörlerbağımlılık riskini artırabilir. Örneğin, kaygı, depresyon ve düşük öz saygı gibi psikolojik sorunlar bağımlılık riskini artırabilir.
Bağımlılığın Belirtileri
Bağımlılık, bir kişinin hayatında çeşitli değişikliklere neden olabilir. Bu değişiklikler kendilerini fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak gösterebilir.
Fiziksel semptomlar Bunların arasında şunlar da vardır:
Maddeye veya davranışa karşı artan istek Maddeden veya davranıştan yoksunluk belirtileri Maddenin veya davranışın artan kullanımı Maddenin veya davranışın kullanımı üzerinde kontrol kaybı
Psikolojik belirtiler Bunların arasında şunlar da vardır:
Maddeyi veya davranışı bırakmaya yönelik başarısız girişimler Olumsuz sonuçlara rağmen maddeyi veya davranışı kullanmaya devam etme Maddeyi veya davranışı kullanma konusunda yalan söyleme, gizleme veya çalma Madde veya davranış kullanımı nedeniyle ilişkinin bozulması
Sosyal semptomlar Bunların arasında şunlar da vardır:
İş veya okulda performansın düşmesi Mali sorunlar Yasal sorunlar
Bağımlılığın Tedavisi
Bağımlılığın tedavisi kişinin durumuna göre değişir. Madde bağımlılığının tedavisinde genellikle ilaç ve psikoterapi birlikte kullanılır. Davranışsal bağımlılığın tedavisinde genellikle psikoterapi kullanılır.
Madde bağımlılığının tedavisinde kullanılan ilaçlarGenellikle maddeye olan isteği ve yoksunluk belirtilerini azaltmaya yardımcı olur.
Davranışsal bağımlılığın tedavisinde kullanılan psikoterapilerBir kişinin davranış kalıplarını değiştirmesine yardımcı olur. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), davranışçı terapi (BT) ve aile terapisi, davranışsal bağımlılığın tedavisinde kullanılan yaygın psikoterapilerdir.
Bağımlılıktan Kurtulmak Mümkün
Bağımlılıktan kurtulmak zor olabilir, ancak mümkündür. Bağımlılıktan kurtulmak için kişinin tedaviye olan bağlılığı ve desteğe olan ihtiyacı önemlidir.
Bağımlılığınızın üstesinden gelmenize yardımcı olacak bazı ipuçları aşağıdaki gibidir:
Tedavi olun. Destek gruplarına katılın. Arkadaşlarınız ve ailenizle bağlarınızı güçlendirin. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyin.
Bağımlılık bireysel ve toplumsal bir sorundur. Bağımlılığın önlenmesi ve tedavisi bireysel, toplumsal ve politik çabalar gerektirir.
Bir yanıt bırakın