Gazal nedir?
Divan edebiyatında en çok kullanılan nazım şekli gazeldir. Sözlükte “kadınlarla aşk hakkında konuşmak” anlamına gelen gazel, genellikle 5-15 beyit uzunluğunda, 7 veya 8 hece ölçüsüyle yazılan bir şiir türüdür. Gazelin her beyitinde aynı kafiye şeması kullanılmış olup, son beyitte şairin adı veya mahlasına yer verilmiştir.
Gazal Tarihi
Gazel, Arap edebiyatında ortaya çıkmış bir nazım şeklidir. İlk örnekleri 7. yüzyılda yazılan gazeller, İslam dininin yayılmasıyla birlikte zamanla diğer İslam ülkelerine de yayılmıştır. 11. yüzyılda Türkler tarafından benimsenen gazel, kısa sürede Türk edebiyatında en çok kullanılan nazım şekli haline geldi.
Ceylanın Özellikleri
Gazelin başlıca özellikleri şunlardır:
5-15 beyit uzunluğundadır. 7 veya 8 hece ölçüsüyle yazılır. Her beyitte aynı kafiye şeması kullanılmıştır. Son beyitte şairin adı veya mahlası yer alır. Konuları genel olarak aşk, şefkat, ayrılık, hasret, hasret, şarap ve doğal güzellikler gibi konulardır. Anlatısı genel olarak metafor ve metaforlarla doludur.
Gazelin Konusu
Gazelin konusu genellikle aşktır. Şair, gazellerinde sevgilisini, aşkın acı ve tatlı duygularını, ayrılık acısını, hasret ve hasreti anlatır. Gazellerde bazen şarap, tabiat güzellikleri gibi konular işlenir.
Gazelin Açıklaması
Gazellerin anlatımı genellikle metafor ve şiirlerle doludur. Şair, aşkını anlatırken teşbih, mecaz, mecaz, abartı gibi söz sanatlarından yararlanır. Bazen gazellerde tasavvuf konularına da yer verilebilmektedir.
Ceylanın Şekli
Gazeller genellikle 5-15 beyit uzunluğundadır. Beyit sayısı sabit değildir. Ancak 7 beyitli gazellere “murabba”, 9 beyitli gazellere “mutasarrih”, 11 beyitli gazellere “mükkep”, 13 beyitli gazellere “musammat”, 15 beyitli gazellere ise “” denir. müsemmen”.
Gazellerde kullanılan hece ölçüsü genellikle 7 veya 8 hece ölçüsüdür. Ancak 6, 9 ve 10 heceli ölçülerle yazılan gazeller de bulunmaktadır.
Gazellerde kullanılan kafiye şeması genellikle “aa ba ca da ea” şeklindedir. Ancak “aa ba ca da fe” kafiye şemasıyla yazılan gazeller de vardır.
Gazellerin son beyitine “mak” denir. Makta genellikle şairin adını veya takma adını içerir. Makta’dan önceki beyite “hüsn-i lamakta” denir.
Gazel örnekleri
Gazelin en önemli temsilcilerinden Fuzuli’nin aşağıdaki gazeli aşkın acı ve tatlı yönlerine örnektir:
Ey kalp! Bu sıkıntıya nasıl katlanabilirsin? Bu aşkın ateşine nasıl dayanabilirsin? Sevgilinin bakışı canını acıtır, Aşkın acısı içimi acıtıyor.
Sevgilim, güzelliğin her şeyden üstün. Gözlerin inci, dudakların gül. Sevgilim sen benim sevgilimsin Sen benim dünyamsın.
Gazelin bir diğer önemli temsilcisi olan Baki’nin şu gazeli ise ayrılık acısının bir örneğidir:
Gül yüzlü sevgilim, neredesin? Bu canım ayrılığa nasıl dayanabilir? Özlemin beni perişan etti Yüreğimde yaralar açtı.
Ah sevgilim, lütfen bir haber gönder, Bu ayrılık bana çok ağır geliyor. Seni görmeden nasıl yaşayabilirim? Seni düşünmeden nasıl uyuyabilirim?
Divan edebiyatında en çok kullanılan ve sevilen gazeldir.
Bir yanıt bırakın