Kelam nedir?
Kelam, İslam dininin temel esaslarını ele alan bir bilim dalıdır. Arapça kökenli bir kelime olan kelam, “söz, söz, hitap” anlamına gelir. Kelam ilmi, İslam iman esaslarını aklî ve rivayetli delillerle ispat etmeye çalışır.
Kelam İlminin Tarihsel Gelişimi
Kelam ilmi İslam’ın ilk dönemlerinde ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Müslümanlar kendi dinlerini anlamaya ve savunmaya çalıştılar. Bu çabalar sonucunda iman esaslarına ilişkin çeşitli tartışmalar ortaya çıkmıştır. Kelam ilmi bu tartışmaları çözüme kavuşturmak ve İslam inanç esaslarını sistemli bir şekilde ele almak amacıyla doğmuştur. Kelam ilminin ilk temsilcilerinden Abdullah b. Sebe, Muammer b. Abbad, Hasan b. Sâbit ve Vâsil b. Ata gibi isimler var. Bu dönemde ilahiyat bilimi felsefi ve teolojik tartışmalarla sınırlıydı. Kelam ilminin sistemli gelişimi 8. yüzyılda Mu’tezile mezhebinin ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Mu’tezile, İslam inancının esaslarını aklî delillerle ispatlamak için kelam ilmini kullanmıştır. Bu dönemde kelam ilmi, akıl ve nakil ilişkisi, Allah’ın sıfatları, kader gibi konularda önemli tartışmalara sahne olmuştur. Yüzyılda Eş’ari ve Maturidi mezheplerinin ortaya çıkmasıyla kelam ilmi daha da gelişti. Bu mezhepler Mu’tezile’nin akılcı yaklaşımını eleştirmişler ve rivayete dayalı bir kelam anlayışı geliştirmişlerdir. 19. yüzyıldan itibaren İslam dünyasında kelam ilmi yaygınlaşmıştır. Bu dönemde kelam ilmi çeşitli ilim dallarıyla etkileşime girmiş ve yeni bir gelişme göstermiştir.
Kelam İlmi Konusu
Kelam ilminin konusu İslam dininin temel esaslarıyla ilgili konuları kapsamaktadır. Bu konuları genel olarak aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz:
Tevhid: Allah’ın birliği, Allah’ın varlığının ve birliğinin delili, Allah’ın sıfatları
Peygamberlik: Peygamberlerin gönderilmesi, peygamberlerin özellikleri, peygamberlerin mucizeleri
bundan sonra: Ahiretin varlığı, ahiretin özellikleri, cennet ve cehennem
İrade ve Kader: İnsan iradesinin varlığı, kaderin anlamı, kaza-kader ilişkisi
Felsefi konular: Varlık, bilgi, zaman ve mekân gibi konular
Kelam Biliminin Yöntemleri
İlahiyat bilimi, İslam inancının esaslarını aklî ve rivayetli delillerle ispat etmeye çalışır. Mantık, felsefe ve doğa bilimlerinden yararlanılarak akılcı deliller elde edilir. Rivayet delilleri Kur’an-ı Kerim, Sünnet ve İcma gibi kaynaklardan elde edilir. Kelam ilmi genel olarak şu yöntemleri kullanır:
Tespih: Allah’ın sıfatları, insanın sıfatlarıyla karşılaştırılarak açıklanır.
Yokluk: Allah’ın sıfatları, insan sıfatlarıyla karşılaştırılmadan açıklanmaktadır.
İstisna: Allah’ın sıfatları ile insanın sıfatları karşılaştırıldığında ortaya çıkan çelişkileri gidermek için kullanılan bir yöntemdir.
Ta’will: Allah’ın sıfatlarıyla ilgili metinleri zahiri manasından farklı yorumlamak.
Çirkin: Allah’ın sıfatlarıyla ilgili metinlerin kesin olarak anlaşılamayacağını savunan bir yaklaşım.
Kelam İlminin Önemi
Kelam ilmi, İslam dininin temel ilkelerinin anlaşılması ve savunulması açısından önemli bir yere sahiptir. Bu bilim sayesinde İslam inancının esasları akılcı ve sistemli bir şekilde tartışılmıştır. Kelam ilminin İslam düşüncesinin gelişmesine de önemli katkıları olmuştur.
Kelam İlminin Temel İnanç Mezhepleri
Kelam ilmi İslam dünyasında çeşitli mezheplerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu mezheplerin Allah’ın sıfatları, kaderi, iradesi gibi konularda farklı görüşleri vardır.
Bir yanıt bırakın