Mücbir Sebep Nedir?
Sözlük Anlamı
Mücbir sebep, sözlük anlamı itibariyle “istemeden gerçekleşen bir olay sonucunda ortaya çıkan beklenmeyen durumları ifade etmek için kullanılan bir kavramdır.” Bu kavram hukukta da aynı anlamı taşımaktadır.
Yasal Anlamı
Hukuki anlamda mücbir sebep, bir sözleşmenin veya taahhüdün yerine getirilmesini engelleyen, tarafların iradesi dışında meydana gelen, önceden tahmin edilemeyen veya karşı çıkılamayan olaylardır.
Mücbir Sebebin Özellikleri
Mücbir sebep aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
Tarafların iradesi dışında meydana gelmelidir: Mücbir sebep, tarafların iradesi dışında meydana gelen bir olay olmalıdır. Örneğin, bir kişinin sözleşmeden doğan yükümlülüğünü yerine getirememek için “mücbir sebep” olarak öne sürdüğü olay, aslında kendi iradesiyle meydana gelmişse, bu olay mücbir sebep sayılmaz.
Tahmin edilemez ve karşı konulamaz olmalı: Mücbir sebep, sözleşmenin yapıldığı anda öngörülemez ve karşı konulamaz olmalıdır. Örneğin, bir kişinin sözleşmeden doğan yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle “mücbir sebep” olarak öne sürdüğü olay, aslında sözleşmenin kurulduğu sırada öngörülebilen ve direnilebilen bir olay ise, bu olay mücbir sebep olarak değerlendirilmez.
Sözleşmenin ifasına engel teşkil edecek nitelikte olmalıdır: Mücbir sebep, sözleşmenin ifasına engel olacak nitelikte olmalıdır. Örneğin, bir kişinin sözleşmeden doğan yükümlülüğünü yerine getirmediği için “mücbir sebep” olarak öne sürdüğü olay, aslında sözleşmenin ifasına engel olmayan bir olay ise, bu olay mücbir sebep olarak kabul edilmez.
Mücbir Sebep Türleri
Mücbir sebepleri doğal olaylar ve insan eylemleri olmak üzere iki başlık altında incelemek mümkündür.
Doğal Olaylardan Kaynaklanan Mücbir Sebepler
Doğa olaylarından kaynaklanan mücbir sebepler; deprem, su baskını, yangın, fırtına, kuraklık ve salgın hastalık gibi olaylardır. Bu olaylar tarafların iradesi dışında meydana gelir ve tahmin edilemez veya önlenemez.
İnsan Eylemlerinden Kaynaklanan Mücbir Sebepler
Mücbir sebepler insan eylemlerinden kaynaklanan savaş, grev, lokavt, terör eylemleri gibi olaylardır. Bu olaylar tarafların iradesi dışında meydana gelir, ancak bazı durumlarda öngörülebilir ve önlenebilir.
Mücbir Sebebin Sözleşmeye Etkisi
Mücbir sebep, bir sözleşmenin veya taahhüdün yerine getirilmesini engelleyen bir durumdur. Dolayısıyla mücbir sebep hallerinde sözleşmenin veya taahhüdün yerine getirilmemesi, tarafların sözleşmeye aykırı davranacağı anlamına gelmez. Mücbir sebep hallerinde, sözleşmenin veya taahhüdün yerine getirilmemesi, sözleşmenin veya taahhüdün feshi anlamına gelir. Bu durumda taraflar, sözleşme veya taahhüdün yerine getirilmemesi nedeniyle birbirlerinden herhangi bir tazminat talep edemezler.
Mücbir Sebebin Hukuki Sonuçları
Mücbir sebep hukukun hemen hemen tüm dallarında uygulama alanı bulan bir kavramdır. Örneğin borçlar hukukunda mücbir sebep, borcun ifa edilmemesi için geçerli bir mazeret olarak kabul edilmektedir. Bu durumda borçlu borcunu ifa etmemiş olsa bile alacaklıdan herhangi bir tazminat talep edilemez. Ticaret hukukunda mücbir sebep, sözleşmenin feshi için geçerli sebep olarak kabul edilir. Bu durumda sözleşmenin feshi halinde taraflar sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinden kurtulurlar. Sigorta hukukunda mücbir sebep, sigorta olayının gerçekleşmesi için gerekli bir şarttır. Bu durumda mücbir sebep sonucu oluşan zararlar sigorta poliçesi kapsamında tazmin edilir.
Çözüm
Mücbir sebep hukuken önemli bir kavramdır. Mücbir sebep hallerinde sözleşmenin veya taahhüdün yerine getirilmemesi, tarafların sözleşmeye aykırı davranacağı anlamına gelmez. Dolayısıyla mücbir sebep hallerinde taraflar, sözleşmenin veya taahhüdün yerine getirilmemesi nedeniyle birbirlerinden herhangi bir tazminat talep edemezler.
Bir yanıt bırakın