Bakım Nedir?
Timar, Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet adına çalışan askerlere ve memurlara hizmetleri karşılığında maaş ödemek yerine toprak tahsis edilmesine dayanan bir sistemdir. Bazı kaynaklara göre ortaçağ İslam geleneğine, diğerlerine göre ise antik Hitit kültürüne dayanan sistemin eski bir adı İkta’ydı.
Timar Sisteminin Amaçları
Timar sisteminin temel amacı, belirli bölgelerdeki kamu arazilerinin sorumluluğunu ve vergi toplamayı sipahilere bırakmak ve arazileri işleme görevini sipahilere devrederek sadakati artırmaktı. Ayrıca, devletin askeri ihtiyaçlarını karşılamak ve ekonomik kalkınmayı sağlamak da timar sisteminin hedefleri arasındaydı.
Timar Sisteminin Yapısı
Tımar sistemi dört temel unsurdan oluşur: Tımar sahibi, sipahi, tebaa ve voyvoda.
Timar sahibi: Timar arazisinin sahibi olan kişi. Genellikle sipahi, paşa veya diğer yüksek rütbeli devlet görevlisi.
Sipahi: Timar arazisini işleyen ve vergi toplayan askerdir. Sipahiler, tımar arazisinden elde ettikleri gelirle geçimlerini sağlarlar.
Konulara: Bunlar tımar arazisini işleyen köylülerdir. Tebaa, sipahilere vergi ve ondalık öder.
Voyvoda: Timar sisteminin uygulanmasından sorumlu devlet görevlisidir. Voyvodalar, timarların tahsisini, sipahilerin denetimini ve tebaadan toplanan vergilerin devlet hazinesine aktarılmasını sağlarlar.
Bakım Sistemi Türleri
Tımar sistemi, tımarların büyüklüğüne ve gelirine göre çeşitli türlere ayrılmaktadır.
Sahip olmak: Bunlar en büyük ve en verimli tımarlardır. Has tımarlarının geliri doğrudan doğruya sultanın kullanımına tahsis edilir.
Derebeylik: Has tımarlara göre daha küçük ve daha az üretkendirler. Zeamet tımarlarının geliri devlet memurlarına maaş olarak verilir.
Bakım: Bunlar en küçük ve en az verimli tımarlardır. Tımarlardan elde edilen gelir sipahilere maaş olarak verilir.
Timar Sisteminin İşleyişi
Timar sistemi voyvodalar tarafından yürütülür. Voyvodalar ilk önce timarların tahsisi için bir değerlendirme yaparlar. Bu değerlendirmede timarın büyüklüğü, verimliliği ve konumu gibi faktörler göz önünde bulundurulur. Timar tahsis edildikten sonra sipahiler timar arazisinin işletilmesini ve vergilerinin toplanmasını sağlarlar. Sipahiler timar arazisinden elde edilen gelirle geçinirler. Tebaalar sipahilere vergi ve ondalık öderler.
Bakım Sisteminin Faydaları
Timar sistemi Osmanlı İmparatorluğu’na birçok fayda sağlamıştır. Bu faydalardan bazıları şunlardır:
Kamu düzenini ve vergi toplama sorununu çözdü. Tımar sistemi sayesinde belli bölgelerde asayiş ve vergi toplama sorumluluğu sipahilere bırakılmış, devletin bu konulardaki yükü hafifletilmiştir.
Askeri gücü güçlendirdi. Timar sistemi sayesinde devlete bağlı bir askeri güç yaratıldı. Bu askeri güç Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri gücünün önemli bir parçası haline geldi.
Ekonomik kalkınmayı sağlamıştır. Timar sistemi sayesinde timar arazisinin işletilmesi ve vergi toplanması teşvik edilmiş, bu da ekonomik kalkınmaya katkı sağlamıştır.
Timar Sisteminin Zayıflıkları
Timar sistemi zamanla bazı zayıflıklar geliştirdi. Bu zayıflıklardan bazıları şunlardır:
Tımar sisteminin uygulanmasında haksızlıklar yaşandı. Bazı sipahiler tımar arazilerinin gelirinden fazlasını kazanırken, bazıları da yeterli gelir elde edemiyordu.
Tımar sistemi sipahilerin güçlenmesine sebep oldu. Tımar sahibi olan sipahiler zamanla güçlenerek devlete tehdit oluşturmaya başladılar.
Tımar sistemi ekonomik gelişmeyi sınırladı. Tımar arazisinin gelirleri sipahiler ile devlet arasında paylaştırıldığı için köylülerin ekonomik kalkınması için yeterli kaynak kalmamıştır.
Timar Sisteminin Sonu
Timar sistemi 17. yüzyıldan bu yana birçok reform girişimine konu olmuştur. Ancak bu reform
Bir yanıt bırakın