Simile nedir?
Teşbih, sözlükte “karşılaştırmak” anlamına gelen “şebeh” kökünden türeyen bir edebî sanattır. Benzetmede birbirine benzeyen iki kavramdan zayıf olanı, güçlü olanına benzetilir. Mesela “Kara gözlerinin ateşi yüreğimi yaktı.” Cümlede siyah gözler ateşe, zayıf göz ise güçlü ateşe benzetilmektedir.
Benzetme anlatımı güçlendirmek, zenginleştirmek ve güzelleştirmek amacıyla kullanılır. Teşbihler şiir, düz yazı, atasözü, deyim gibi her türlü edebi metinde kullanılabilmektedir.
Benzetmenin Unsurları
Benzetmenin üç unsuru vardır:
asimile edilmiş (mevsuf): Karşılaştırılan kavramdır.
anlatılana benzeyen (muşebbeh): Benzer bir kavramdır.
Kıyas yönü (veç-i şebeh): İki kavram arasında benzerliğin olduğu yöndür.
Benzetme Türleri
Benzetmeler, karşılaştırma yönüne göre dört türe ayrılır:
Gerekli benzetme: Kıyaslamanın yönünün açıkça belirtildiği bir benzetmedir. Mesela “Kara gözlerinin ateşi yüreğimi yaktı.” Cümlede benzetmenin yönü açıkça belirtilmiştir.
Gereksiz benzetme: Karşılaştırmanın yönünün açıkça belirtilmediği bir benzetmedir. Mesela “Şarkılar sustu, ağaçlar ağladı.” Cümlede benzetmenin yönü açıkça belirtilmemiştir.
Tam benzetme: Karşılaştırmanın yönünün belirtildiği ve benzetme ekinin kullanıldığı bir benzetmedir. Örneğin, “Siyah gözleri ateş gibi yanıyor.” Cümlede benzetmenin yönü “gibi” edatıyla belirtilir.
Kısaltılmış benzetme: Karşılaştırmanın yönü belirtilmiş ancak benzetme ekinin kullanılmadığı benzetmedir. Örneğin, “Siyah gözler ateş ediyor.” Cümlede “gibi” edatıyla benzetme yönü belirtilmez.
Benzetme Türleri
Benzetmeler, benzetmeye göre üçe ayrılır:
Kişi benzetmesi: İnsanların birbirleriyle veya başka varlıklarla kıyaslandığı bir benzetmedir. Örneğin, “Aslan kadar cesurdu.” Cümlede kişi benzetmesi yapılmıştır.
Cins açıklaması: Aynı türdeki varlıkların birbirleriyle kıyaslandığı bir benzetmedir. Örneğin, “Bir melek kadar güzeldi.” Cümlede cinsiyet benzetmesi yapılmıştır.
Tür benzetmesi: Farklı türdeki varlıkların birbirleriyle kıyaslandığı bir benzetmedir. Örneğin, “Ateş gibi yandı.” Cümlede tür benzetmesi yapılır.
Benzetme örnekleri
Siyah gözleri ateş gibi yanıyor. (Kişi benzetmesi, tam benzetme)
Aslan gibi cesurdu. (Kişi benzetmesi, tam benzetme)
Melek gibi güzeldi. (Cins benzetmesi, tam benzetme)
Ateş gibi yanıyordu. (Tür benzetmesi, tam benzetme)
Benzetmenin Özellikleri
Benzetmenin temel özellikleri şunlardır:
Benzetmede benzetme ve benzeri kavramlar gerçek anlamlarıyla kullanılır. Benzetmede benzetmenin yönü açıkça belirtilmelidir. Benzetme anlatımı güçlendirmek, zenginleştirmek ve güzelleştirmek amacıyla kullanılır.
Teşbihin Zararları
Benzetmenin yanlış kullanılması anlatımda anlaşılmazlığa ve yanlış anlamaya neden olabilir. Mesela “Ateş gibi yandı ve küle dönüştü.” Cümlede ateş kül olmaz. Bu nedenle benzetme bu cümlede yanlış kullanılmıştır.
Benzetme örnekleri
Türk edebiyatında teşbihlere çok yer verilir. Teşbihin en güzel örneklerini şiirlerde görmek mümkündür. Mesela Fuzuli’nin “Kara gözlerim ey dilruba” beyitinde siyah gözler ateşe benzetilmektedir.
Çözüm
Teşbih en önemli edebî sanatlardan biridir. Benzetme anlatımı güçlendirmek, zenginleştirmek ve güzelleştirmek amacıyla kullanılır. T
Bir yanıt bırakın