Sentromer Nedir?
Sentromer, kromozomda iğ ipliklerinin bağlandığı noktadır. Kromozomun kardeş kromatitleri bir arada tutan kısmına verilen isimdir.
Sentromer, kromozomun en önemli yapılarından biridir. Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin bağlandığı yerdir. İğ iplikleri, sentromer aracılığıyla kardeş kromatitleri bir arada tutar ve ayrılmalarını sağlar.
Sentromer, bir kromozomun uzunluğu boyunca uzanan bir bölgedir. Kromozomun bu bölgesi genetik bilgi açısından zengindir. Sentromerde bulunan genler, hücre bölünmesinde yer alan süreçleri kontrol eder.
Sentromer aynı zamanda kromozomun şeklini de belirler. Sentromer kromozomun ortasında yer alıyorsa, kromozom metasentrik Sentromer kromozomun bir ucunda yer alıyorsa, kromozom akrosantrik Sentromer kromozomun her iki ucunda yer alıyorsa, kromozom telosentrik Denir.
Sentromer, kromozomların işlevi için gerekli bir yapıdır. Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin bağlandığı yer olarak, kardeş kromatitlerin ayrılmasını sağlar ve kalıtımın devamını sağlar.
Sentromerin Yapısı
Sentromer, proteinlerden ve DNA’dan oluşur. Sentromer proteinleri, iğ ipliklerinin bağlanmasına yardımcı olan yapısal proteinlerdir. Sentromer DNA’sı, hücre bölünmesiyle ilgili genleri içerir.
Sentromer proteinleri sentromerin şeklini belirler. Sentromer proteinleri sentromeri bir halka veya V şekline düzenler.
Sentromer DNA’sı hücre bölünmesinde rol oynayan genleri içerir. Bu genler hücre bölünmesi sırasında sentromerin işlevini kontrol eder.
Sentromerlerin Fonksiyonu
Sentromerlerin temel işlevi, sentromer aracılığıyla kardeş kromatitleri bir arada tutan ve ayrılmalarını sağlayan iğ ipliklerini birbirine bağlamaktır.
Sentromerler ayrıca hücre bölünmesi sırasında kromozomların hareketini de kontrol eder. İğ iplikleri kromozomları sentromer aracılığıyla hücrenin kutuplarına doğru çeker. Bu şekilde kromozomlar hücrenin yeni oluşan iki hücresi arasında eşit olarak dağıtılır.
Sentromerler ayrıca hücre bölünmesinde rol oynayan genleri de içerir. Bu genler, hücre bölünmesi sırasında sentromerin işlevini kontrol eder.
Sentromer Çeşitleri
Sentromerler konumlarına göre farklı tiplere ayrılırlar.
Metasentrik kromozomlar: Bunlar sentromerin kromozomun ortasında yer aldığı kromozomlardır. Metasentrik kromozomlar mitoz ve mayoz sırasında ekvatoral düzlemde hizalanır.
Submetasentrik kromozomlar: Sentromeri kromozomun ortasına yakın bir yerde bulunan kromozomlar. Submetasentrik kromozomlar mitoz ve mayoz sırasında ekvatoral düzlemde hizalanır, ancak metasentrik kromozomlardan daha az eşit hizalanır.
Akrosantrik kromozomlar: Akrosantrik kromozomlar, sentromerleri kromozomun bir ucunda bulunan kromozomlardır. Akrosantrik kromozomlar mitoz ve mayoz sırasında ekvatoral düzlemde hizalanmazlar.
Telosentrik kromozomlar: Bunlar kromozomun her iki ucunda sentromer bulunan kromozomlardır. Telosentrik kromozomlar mitoz ve mayoz sırasında ekvatoral düzlemde hizalanmazlar.
İnsanlarda 23 çift kromozom vardır. Bu kromozomların 22 çifti metasentrik, 1 çifti submetasentrik ve 1 çifti de akrosentriktir.
Sentromerlerin Hastalıklarla İlişkisi
Sentromerler birçok hastalıkla ilişkilidir, bunlardan bazıları şunlardır:
Down sendromu: Down sendromu, 21. kromozomda fazladan bir kromozomun bulunmasıyla karakterize bir hastalıktır. Bu fazladan kromozom genellikle sentromerdeki bir hatadan kaynaklanır.
Bir yanıt bırakın