Sayıştay Nedir?
Sayıştay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda düzenlenen mali yargı organıdır. Sayıştay, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ve sosyal güvenlik kurumlarının tüm gelir ve giderleri ile mal varlıklarını denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemleri hakkında kesin karar vermek ve kanunla verilen inceleme, denetleme ve karar alma görevlerini yerine getirmekle görevlidir. Sayıştay, kamu mali yönetimini kanuna uygun olarak yürütmek ve kamu kaynaklarını korumak, kamu idarelerinin performansını değerlendirmek, hesap verebilirliği ve mali saydamlığı tesis etmek ve genişletmek gibi önemli görevleri yerine getirir.
Sayıştay’ın Tarihçesi
Türkiye’de mali denetimin geçmişi Osmanlı İmparatorluğu’na kadar uzanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda mali denetim, 16. yüzyıldan Maliye Bakanlığı’nın kurulmasına kadar Başbakan tarafından yürütülmüştür. Cumhuriyet döneminde Sayıştay, 24 Kasım 1923 tarih ve 374 sayılı “Sayıştay Nüshasının Seçilmesine Dair Kanun” ile yeniden kurulmuş ve 1924 Anayasası ile anayasal kimliğini korumuştur. Sayıştay’ın görev ve yetkileri 1961 Anayasası ile genişletilmiş, bugünkü yapısı ve görevleri 1982 Anayasası ile korunmuştur.
Sayıştay’ın görevleri
Sayıştay’ın görevleri Anayasa’nın 160. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Türkiye Büyük Millet Meclisi adına, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ve sosyal güvenlik kurumlarının her türlü gelir, gider ve mallarını denetlemek. Sorumluların hesap ve işlemleri hakkında kesin karar vermek. Kanunla verilen inceleme, denetleme ve karar verme görevlerini yerine getirmek. Sayıştay’ın görevleri aşağıdaki şekilde gruplandırılabilir:
Finansal denetim: Sayıştay, kamu idarelerinin gelir, gider ve malvarlıklarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer yasal düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler. Bu denetim, kamu mali yönetiminin hukuka uygun, verimli ve etkili bir şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçlar.
Hesap verebilirlik: Sayıştay, kamu idarelerinin hesap verebilirliğini yerine getirmesini sağlamak için denetimler yürütür. Bu denetimler, kamu idaresi yöneticilerinin görev ve sorumluluklarını yerine getirmelerini ve kamu kaynaklarını etkili bir şekilde kullanmalarını teşvik eder.
Mali şeffaflık: Sayıştay, kamu mali yönetiminin şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde yürütülmesini sağlamak için denetimler yapar. Bu denetimler, kamu idarelerinin faaliyetlerinin halk tarafından izlenmesini ve kamu kaynaklarının kullanımında yolsuzluğun önlenmesini sağlar.
Sayıştay’ın Yapısı
Sayıştay, 4 üyeden oluşan Yüksek Kurul, 15 üyeden oluşan Genel Kurul ve 35 üyeden oluşan Daireler olmak üzere üç organdan oluşmaktadır.
Yüksek Konsey: Sayıştay’ın en üst organı olan Yüksek Kurul, Sayıştay Başkanı, Sayıştay Başkan Yardımcısı ve iki üyeden oluşur. Yüksek Kurul, Sayıştay’ın genel politikasını belirler ve Sayıştay’ın diğer organlarının çalışmalarını denetler.
Genel Kurul: Sayıştay’ın idari ve mali işlerini yürütmekle görevli olan Genel Kurul, Sayıştay Başkanı, Sayıştay Başkan Yardımcısı ve 13 üyeden oluşur. Genel Kurul, Sayıştay’ın iç denetimini yapar ve Sayıştay’ın yıllık faaliyet raporunu hazırlar.
Daireler: Sayıştay’ın denetim işini yürüten birimler 35 üyeden oluşmaktadır. Birimler görev alanlarına giren kamu idarelerini denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde Yüksek Kurula sunarlar.
Sayıştay’ın Yetkileri
Sayıştay, denetimleri sırasında kamu idarelerinden her türlü bilgi ve belgeyi istemeye, kamu idarelerinin görevlilerini dinlemeye ve sorgulamaya, kamu idarelerinde soruşturma yapmaya yetkilidir. Sayıştay, denetimleri sonucunda tespit edilen kamu zararları için sorumlulara tazminat ödemelerini sağlamaya yetkilidir.
Sayıştay’ın Önemi
Sayıştay, kamu mali yönetiminin yasal, verimli ve etkili bir şekilde yürütülmesini sağlamada önemli bir rol oynar. Sayıştay’ın denetimleri, kamu idarelerinin hesap verebilirliklerini yerine getirmelerini ve kamu kaynaklarını etkili bir şekilde kullanmalarını sağlar.
Bir yanıt bırakın