Prolaktin nedir?
Prolaktin hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan bir hormondur. Başlıca görevi meme bezlerinin gelişmesini ve süt üretimini sağlamaktır. Bu nedenle halk arasında “süt hormonu” olarak da bilinmektedir. Prolaktinin üreme, bağışıklık ve beyin fonksiyonları üzerinde de çeşitli etkileri vardır.
Prolaktin Hormonunun Yapısı
Prolaktin, 199 amino asitten oluşan bir protein hormonudur. Molekül ağırlığı yaklaşık 23.000 Dalton’dur. Prolaktin hormonunun yapısı diğer hormonların yapısına benzer. Bir amino asit zinciri iki uçtan oluşur: N-terminali ve C-terminali. Hormonun aktif bölgesi N terminalinin yakınında bulunur.
Prolaktin Hormonu Üretimi
Prolaktin hormonu, hipofiz bezinin ön lobundaki laktotrop hücreler tarafından üretilir. Laktotrof hücreler hipofiz bezinin ön lobunun yaklaşık %15-20’sini oluşturur. Prolaktin hormonunun üretimi, hipotalamustaki dopamin ve TRH (Tirotropin Salınım Uyarıcı Hormon) hormonları tarafından düzenlenir.
Prolaktin Hormonunun Görevleri
Prolaktin hormonunun temel işlevi meme bezlerinin gelişmesini ve süt üretimini sağlamaktır. Prolaktin hormonu, meme bezlerinin büyümesini ve süt üreten hücrelerin sayısını artırarak süt üretimini sağlar. Prolaktin hormonu ayrıca meme bezlerini süt üretmeye teşvik eden diğer hormonların salgılanmasını da destekler.
Prolaktin hormonunun üreme, bağışıklık ve beyin fonksiyonları üzerinde de çeşitli etkileri bulunmaktadır. Prolaktin hormonu kadınların adet döngüsünü düzenler ve gebelik şansını arttırır. Prolaktin hormonu bağışıklık sisteminin fonksiyonunu destekler ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Prolaktin hormonu beyin fonksiyonlarını da etkileyerek öğrenme, hafıza, stres gibi süreçlerde rol oynuyor.
Prolaktin Hormonunun Normal Değerleri
Prolaktin hormonunun normal değeri kadınlarda 0-25 ng/ml, erkeklerde ise 0-15 ng/ml’dir. Prolaktin hormonu düzeylerinin bu değerlerden yüksek veya düşük olması çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Yüksek Prolaktin Hormonu
Yüksek prolaktin hormonu düzeylerine hiperprolaktinemi denir. Hiperprolaktinemi kadınlarda adet düzensizliği, hamile kalamama, cinsel isteksizlik, memelerden süt gelmesi gibi şikayetlere neden olabilir. Hiperprolaktinemi ayrıca erkeklerde sperm kalitesinin azalması, iktidarsızlık ve meme büyümesi gibi şikayetlere de neden olabilir.
Yüksek prolaktin hormonu düzeylerinin nedenleri şunlardır:
Hipofiz bezi tümörleri İlaçlar (örneğin antidepresanlar, antipsikotikler, tansiyon ilaçları) Tiroid bezi hastalıkları Böbreküstü bezi hastalıkları Karaciğer hastalıkları Hipotiroidizm Stres
Yüksek prolaktin hormonu düzeyleri genellikle kan testiyle teşhis edilir. Tanı konulduktan sonra hiperprolaktineminin nedeni araştırılır ve buna göre tedavi planlanır.
Düşük Prolaktin Hormonu
Prolaktin hormonunun düşük seviyelerine hipoprolaktinemi denir. Hipoprolaktinemi genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak bazı durumlarda meme bezlerinin büyümemesi, süt üretiminin az olması veya adet düzensizliği gibi şikayetlere de neden olabilir.
Düşük prolaktin hormonu düzeylerinin nedenleri şunlardır:
Hipofiz bezi tümörleri İlaçlar (örneğin dopamin agonistleri) Beyin travması Menopoz
Düşük prolaktin hormonu düzeyleri genellikle kan testiyle teşhis edilir. Tanı konulduktan sonra hipoprolaktineminin nedeni araştırılır ve buna göre tedavi planlanır.
Prolaktin Hormonunun Test Edilmesi
Prolaktin hormonu testi kan alınarak yapılır. Test için sabah aç karnına kan alınması gerekmektedir. Prolaktin hormonu testi genellikle rutin sağlık kontrollerinde veya aşağıdaki durumlarda yapılır:
Adet düzensizliği Hamile kalamama Cinsel istek eksikliği Göğüslerden süt gelmesi İktidarsızlık veya erkeklerde sperm kalitesinin azalması Hipofiz bezi tümörleri
Bir yanıt bırakın