Çoktanrıcılık nedir?
Çok tanrıcılık birden fazla tanrının var olduğuna inanan bir inanç sistemidir. Kelime, Yunanca “çok” anlamına gelen “poly” ve “tanrı” anlamına gelen “theos” kelimelerinden türetilmiştir. Çok tanrıcılık dünyadaki en eski ve en yaygın inanç sistemlerinden biridir ve tarih boyunca pek çok farklı kültürde karşımıza çıkmıştır. Çok tanrılı dinlerde tanrılar genellikle belirli doğa olaylarını, insan faaliyetlerini veya ahlaki değerleri temsil eder. Örneğin Yunan mitolojisinde Zeus gökyüzü ve şimşek tanrısı, Afrodit aşk ve güzellik tanrıçası, Hades ise yeraltı dünyasının tanrısıdır. Çok tanrılı dinler genellikle çok çeşitli ritüelleri ve uygulamaları içerir. Bu ritüeller tanrılara tapınmayı, onları yatıştırmayı veya yardımlarını istemeyi içerebilir. Çok tanrılı dinler de sıklıkla festival, tören gibi özel günlerle kutlanır.
Çok Tanrılığın Tarihi
Çok tanrıcılık dünyanın en eski inanç sistemlerinden biridir. Tarih öncesi çağlardan beri insanlar birden fazla tanrıya inanmışlardır. Çok tanrıcılık, Eski Mısır, Mezopotamya ve Yunanistan gibi eski uygarlıkların dinlerinde yaygındı. Orta Çağ’da Avrupa’da çok tanrıcılık da yaygındı. Ancak Rönesans ve Reformasyon hareketleriyle birlikte tevhit (tek tanrı inancı) daha popüler hale geldi. Bugün dünyanın birçok yerinde çoktanrıcılık hâlâ uygulanıyor. Örneğin Hindistan’da Hinduizm çok tanrılı bir dindir. Wicca ve Neopaganizm gibi modern çok tanrılı hareketler de vardır.
Çoktanrıcılığın Çeşitleri
Çok tanrıcılık farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bir sınıflandırma tanrıların doğasına ve ilişkilerine dayanır. Bu sınıflandırmaya göre çok tanrıcılık aşağıdaki türlere ayrılabilir:
Monolatriya: Bu tür politeizmde, tanrılardan birinin diğerlerinden üstün olduğuna inanılır. Örneğin, Antik Mısır’da Firavun diğer tanrıların üstünde bir tanrı olarak görülüyordu.
Henoteizm: Bu tür politeizmde, tanrılardan birinin diğerlerinden daha önemli olduğuna inanılır. Ancak, bu tanrı diğer tanrıların varlığını veya önemini inkar etmez. Örneğin, bazı Afrika kültürlerinde, insanlar belirli bir tanrıya veya tanrıçaya karşı özel bir bağlılık geliştirebilir.
Polideizm: Bu tür politeizmde, tanrılar evreni birlikte yaratan ve yöneten bir grup olarak görülür. Örneğin, Yunan mitolojisinde, tanrılar Olimpos Dağı’nda birlikte yaşar ve dünyayı birlikte yönetir. Başka bir sınıflandırma ise tanrı sayısına göre yapılır. Bu sınıflandırmaya göre politeizm aşağıdaki türlere ayrılabilir:
Klasik çoktanrıcılık: Bu tür politeizmde, tanrıların sayısı genellikle yüzlerce veya binlercedir. Örneğin, antik Yunan ve Roma dinlerinde, yüzlerce tanrı ve tanrıça vardı.
Minimalist nezaket: Bu tür politeizmde, tanrıların sayısı genellikle daha azdır. Örneğin, bazı Wiccan grupları üç ana tanrıya inanır: Tanrı, Tanrıça ve Büyük Ruh.
Çok tanrılığın temel özellikleri
Çok tanrıcılığın temel özellikleri şunlardır:
Çok tanrıcılık: Çok tanrıcılıkta birden fazla tanrıya inanç vardır.
Tanrı çeşitleri: Çok tanrılı dinlerde tanrılar çoğu zaman farklı doğa olaylarını, insan faaliyetlerini veya ahlaki değerleri temsil eder.
Tanrılara ibadet: Çok tanrılı dinlerde tanrılara ibadet çoğunlukla ritüeller ve uygulamalar yoluyla yapılır.
Çoktanrıcılığa Yönelik Eleştiriler
Çok tanrıcılık bazı kişiler tarafından eleştirilir. Bu eleştiriler genel olarak şu noktalar üzerinde yoğunlaşıyor:
Çeşitli tanrılar: Çok tanrılı dinlerde tanrıların çokluğu bazen karışıklığa veya tutarsızlığa yol açabiliyor.
Tanrılara ibadet: Çok tanrılı dinlerde tanrılara tapınmak bazılarınca putperestlik olarak görülebilir.
Çözüm
Çok tanrıcılık dünyanın en eski ve en yaygın inanç sistemlerinden biridir. Çok tanrılı dinler genellikle çok çeşitli ritüelleri ve uygulamaları içerir. Çok tanrıcılık bazıları tarafından eleştirilmiş olsa da dünyanın birçok yerinde hâlâ uygulanmaktadır.
Bir yanıt bırakın