Plato Nedir?
Plato hem coğrafi hem de felsefi bir terimdir. Coğrafi anlamda, bir plato nehirlerin aşındırmasıyla oluşan düz veya hafif engebeli, yüksek bir arazi şeklidir. Felsefi anlamda, Platon antik Yunan filozofu Platon’un bir diğer adıdır.
Coğrafi Platolar
Coğrafi platolar, nehirlerin aşındırmasıyla oluşan düz veya hafif engebeli, yüksek arazi şekilleridir. Platolar genellikle dağlar arasında yer alır ve nehirler tarafından derin vadilerle bölünür.
Platolar oluşumlarına göre üç tipe ayrılır:
Volkanik platolar: Volkanik patlamalar sonucu oluşmuş düz veya hafif engebeli, yüksek arazi parçasıdır.
Aşınma platoları: Akarsuların aşındırmasıyla oluşan düz veya hafif engebeli, yüksek arazi parçalarıdır.
Plato tektoniği: Yer kabuğunun hareketleri sonucu oluşmuş düz veya hafif engebeli, yüksek arazi şekilleridir.
Volkanik Platolar
Volkanik platolar, volkanik patlamalar sonucu oluşan düz veya hafif engebeli, yüksek arazi şekilleridir. Volkanik patlamalar sırasında püsküren lav ve kül geniş bir alana yayılır ve katılaşır. Bu katılaşmanın sonucunda volkanik platolar oluşur.
Volkanik platolar genellikle deniz seviyesinin üstünde yer alır. Bu nedenle, volkanik platolarda buzullaşma meydana gelebilir. Buzullaşma, volkanik platoların yüzeyini şekillendirerek daha düz veya hafif engebeli hale gelmelerine neden olur.
Türkiye’deki volkanik platolara örnek olarak Toros Dağları’nın kuzeyindeki platolar verilebilir.
Aşınma Platoları
Aşınma platoları, akarsuların aşınmasıyla oluşan düz veya hafif engebeli, yüksek arazi şekilleridir. Akarsular, içinden akarken yataklarının kenarlarını aşındırarak ilerler. Bu aşınmanın bir sonucu olarak, akarsuların yatakları genişler ve düz veya hafif engebeli bir yapı kazanır.
Aşınmış platolar genellikle deniz seviyesinden yüksek rakımlarda bulunur. Bu nedenle, aşınmış platolarda buzullaşma meydana gelebilir. Buzullaşma, aşınmış platoların yüzeyini şekillendirerek daha düz veya hafif engebeli bir yapı kazanmalarına neden olur.
Türkiye’de aşınma platolarına örnek olarak İç Anadolu Bölgesi’ndeki platolar gösterilebilir.
Plato Tektoniği
Tektonik platolar, yer kabuğunun hareketleri sonucu oluşan düz veya hafif engebeli, yüksek arazi şekilleridir. Yer kabuğunun hareketleri sonucu bazı bölgeler yükselirken diğerleri düşebilir. Bu yükselme ve alçalma sonucunda düz veya hafif engebeli yapıya sahip platolar oluşabilir.
Tektonik platolar genellikle deniz seviyesinin üstünde yer alır. Bu nedenle, tektonik platolarda buzullaşma meydana gelebilir. Buzullaşma, tektonik platoların yüzeyini şekillendirir ve daha düz veya hafif engebeli bir yapı kazanmalarına neden olur.
Türkiye’deki tektonik platolara örnek olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki platolar gösterilebilir.
Platoların Özellikleri
Platoların başlıca özellikleri şunlardır:
Düz veya hafif engebeli bir yapıya sahiptirler. Deniz seviyesinden yüksekte bulunurlar. Akarsular tarafından derin vadilerle bölünebilirler. Bitki örtüsü genellikle seyrektir. Hayvancılık, tarım ve turizm gibi ekonomik faaliyetler için önemli potansiyele sahiptirler.
Platoların Ekonomik Önemi
Yaylaların önemli ekonomik potansiyeli vardır. Hayvancılık, tarım ve turizm gibi faaliyetler genellikle yaylalarda yapılmaktadır.
Hayvancılık: Platolar hayvancılık için uygun arazi yapısına sahiptir. Platolarda genellikle koyun, keçi, sığır ve at gibi hayvanlar yetiştirilir.
Tarım: Platolarda genellikle buğday, arpa, patates, şeker pancarı, ayçiçeği gibi ürünler yetiştirilmektedir.
Turizm: Yaylalar doğal güzellikleri ve temiz havasıyla turizm açısından önemli potansiyele sahiptir. Yaylalarda genellikle kamp, yürüyüş, bisiklet ve doğa aktiviteleri yapılmaktadır.
Bir yanıt bırakın