Orogenez Nedir?
orojenez, Yer kabuğunun kıvrılarak yukarı doğru hareket etmesiyle oluşan dağların oluşum sürecini ifade eden jeolojik bir terimdir. Levha tektoniği teorisine göre orojenez, kıtasal ve okyanusal levhaların birbirine yaklaşması, çarpışması veya uzaklaşması sonucu oluşur.
Orojenezin Nedenleri
Orojenezin başlıca nedenleri şunlardır:
Kıta-kıta çarpışması: Kıtalar birbirine yaklaştığında aralarındaki okyanus kabuğu erir ve manto ile karışır. Bu, kıta kabuğunun kalınlaşmasına ve yukarı doğru hareket etmesine neden olur. Örneğin, Himalaya Dağları, Hint ve Asya levhalarının çarpışması sonucu oluşmuştur.
Kıta-okyanus çarpışması: Kıtasal levha okyanus levhasıyla çarpıştığında okyanus levhası kıtasal levhanın altına batar. Bu, kıtasal kabuğun kalınlaşmasına ve yukarı doğru hareket etmesine neden olur. Örneğin Alpler, Afrika ve Avrupa levhalarının çarpışması sonucu oluşmuştur.
Okyanus-okyanus çarpışması: Okyanus levhaları birbirleriyle çarpıştığında, aralarındaki okyanus kabuğu kıvrılır ve yükselir. Bu, ada yayı dağlarının oluşumuyla sonuçlanır. Örneğin, Japonya Adaları, Pasifik ve Avrasya levhalarının çarpışması sonucu oluşmuştur.
Orojenezin Sonuçları
Orojenez, dünyanın jeolojik yapısında önemli değişikliklere neden olur. Dağların oluşumu, kıtaların oluşumunu, okyanusların derinliğini ve iklimin değişmesini etkiler. Orojenez ayrıca zengin mineral kaynaklarının oluşumuna da neden olur.
Orojenez Türleri
Orojenez, meydana geldiği mekanizmaya göre farklı türlere ayrılmaktadır.
Kıvrım orojenezi: Kıtasal kabuğun kıvrılıp yükselmesiyle ortaya çıkan bir tür orojenezdir. Himalaya Dağları ve Alpler kıvrımlı orojenezin oluşturduğu dağlardır.
İtme orojenezi: Kıtasal kabuğun birbirine itilmesiyle oluşan bir orojenez türüdür. Himalaya Dağları’nın bazı kısımları itme orojenezi ile oluşmuştur.
Volkanik orojenez: Volkanizma sonucu oluşan bir orojenez türüdür. And Dağları ve Pasifik Adaları volkanik orojenez sonucu oluşan dağlardır.
Türkiye’de Orojenezin Gözlendiği Bölgeler
Türkiye orojenezin aktif olduğu bir ülkedir. Türkiye’de orojenezle oluşan dağlar şunlardır:
Alp-Himalaya Dağları: Türkiye’nin batısından geçen Alp-Himalaya dağ kuşağı kıta-kıta çarpışması sonucu oluşmuştur. Bu dağ kuşağı içindeki dağlar şunlardır: Toros Dağları, Aladağlar, Bolkar Dağları, Erciyes Dağı, Hasan Dağı, Akdağlar.
Anadolu Dağları: Türkiye’nin iç kesimlerinde bulunan Anadolu Dağları, kıta-okyanus çarpışması sonucu oluşmuştur. Bu dağların içindeki dağlar şunlardır: Kaçkar Dağları Doğu Karadeniz Dağları Kaz Dağları
Orojenezin Önemi
Orojenez, dünyanın jeolojik yapısında önemli değişikliklere neden olan bir süreçtir. Dağların oluşumunu, kıtaların oluşumunu, okyanusların derinliğini ve iklimin değişmesini etkiler. Orojenez ayrıca zengin mineral kaynaklarının oluşumuna da neden olur.
Orojenez Araştırması
Orojenez, jeolojinin önemli araştırma konularından biridir. Orojenez araştırması, dağların oluşum mekanizmasını daha iyi anlamamızı ve gelecekteki orojenik olayları tahmin etmemizi sağlar. Orojenez araştırmasının ayrıca jeolojik haritaların hazırlanması, madencilik ve inşaat gibi alanlarda önemli uygulamaları vardır.
Orojenezle İlgili Bazı Kavramlar
Orojenik kuşak: Orojenezin oluşturduğu sıradağlardan oluşan bir yapıdır.
Orojenik Kuşak: Orojenik kuşakların bulunduğu bölgedir.
Orojenik havza: Orojenik olaylar sonucu oluşan bir çöküntüdür.
Orojenik magmatizma: Orojen
Bir yanıt bırakın