Önerme Tanımı
Mantıkta bir önerme, doğru ya da yanlış olarak kabul edilebilecek herhangi bir cümledir. Her önerme bir cümledir ama her cümle bir önerme değildir. Bir cümlenin önerme sayılabilmesi için aşağıdaki koşulları sağlaması gerekir:
Yargının rapor vermesi gerekiyor. Yani bir şeyin varlığını, yokluğunu, niteliğini veya durumunu ifade etmelidir. Mesela “İstanbul bir şehirdir” cümlesi bir yargıyı ifade ettiği için önermedir.
Doğru veya yanlış olmalıdır. Yani doğru veya yanlış olarak değerlendirilmesi gerekir. Örneğin, “2 + 2 = 5” cümlesi yanlış olduğu için bir önermedir.
Doğrulanabilir veya yanlışlanabilir olmalıdır. Yani, doğruluğu veya yanlışlığı herhangi bir yöntemle belirlenebilmelidir. Örneğin, “Bugün güneşli.” Cümle bir önermedir çünkü havayı gözlemleyerek doğrulanabilir veya yanlışlanabilir. Bu koşulları sağlayan cümleler önerme olarak kabul edilir. Örneğin, “Bugün güzel bir gün.” Cümle bir önermedir çünkü bir yargı ifade eder, doğru veya yanlış olduğu belirlenebilir ve havayı gözlemleyerek doğrulanabilir veya yanlışlanabilir.
Öneri Türleri
Önermeler olumlu ya da olumsuz olmalarına göre iki gruba ayrılır:
Olumlu önerme: Bir şeyin varlığını, niteliğini veya durumunu olumlu olarak gösteren önermelerdir. Mesela “İstanbul bir şehirdir.” ve “Bugün hava güneşli.” Cümleler olumlu önermelerdir.
Olumsuz önerme: Bunlar bir şeyin varlığını, niteliğini veya durumunu olumsuz olarak belirten önermelerdir. Örneğin, “İstanbul bir köy değildir” ve “Bugün hava bulutlu değil” cümleleri olumsuz önermelerdir. Önermeler ayrıca yargı olarak ifade ettikleri şeylere göre ikiye ayrılır:
Nesnel öneri: Bir şeyin varlığını, niteliğini veya durumunu ifade eden önermelerdir. Örneğin “İstanbul bir şehirdir” ve “Bugün hava güneşli” cümleleri nesnel önermelerdir.
Yargı teklifi: Bunlar bir şeyin iyi mi kötü mü, güzel mi çirkin mi, doğru mu yanlış mı olduğunu belirten önermelerdir. Örneğin, “Bu film çok iyi” ve “Bu politikacı dürüst değil” cümleleri yargılayıcı önermelerdir.
Önermeler bağlaç türlerine göre iki gruba ayrılır:
Bağlaçsız önerme: Tek terimle kurulan önermelerdir. Örneğin “İstanbul.” Cümle bağlaçsız bir önermedir.
Bağlaç önermesi: Bunlar iki veya daha fazla terimden oluşan önermelerdir. Örneğin, “İstanbul büyük bir şehirdir” cümlesi bir bağlaç önermesidir.
Önermelerin Özellikleri
Önermelerin özellikleri şunlardır:
Doğruluk değeri: Her önerme ya doğrudur ya da yanlıştır. Bir önermenin doğru ya da yanlış olması içeriğine bağlıdır. Örneğin “2 + 2 = 4” önermesi doğrudur çünkü matematiğin temel kurallarına göre doğrudur. “İstanbul bir köydür” önermesi yanlıştır çünkü İstanbul bir şehirdir.
Doğruluk değeri değişmez: Bir önermenin doğruluk değeri zamanla veya koşullar değişse bile değişmez. Örneğin, “2 + 2 = 4” önermesi her zaman doğrudur. “İstanbul bir şehirdir.” Önerme her zaman doğrudur.
Doğruluk değeri değiştirilemez: Bir önermenin doğruluk değeri hiçbir yöntemle değiştirilemez. Örneğin “2 + 2 = 4” önermesinin doğruluk değerini değiştirmek için matematik kurallarını değiştirmemiz gerekir. Bu mümkün değil.
Muhalefet: Her önermenin bir karşıtı vardır. Bir önermenin karşıtı, önermenin doğruluğunun tam tersini ifade eden bir önermedir. Mesela “İstanbul bir şehirdir.” “İstanbul şehir değildir” önermesinin tersidir. öneridir.
İçindekiler: Her önermenin bir içeriği vardır. Bir önermenin içeriği, önermenin ifade ettiği yargıdır. Örneğin, “İstanbul bir şehirdir.” Önermenin içeriği, İstanbul’un bir şehir olduğu yargısıdır.
Önermelerin Mantıkta Kullanımı
Mantıkta önermeler çeşitli amaçlar için kullanılır. Örneğin, önermeler kullanılarak doğruluk tabloları oluşturulabilir. Doğruluk tabloları, bir önermenin diğer önermelere göre doğruluk değerini belirlemek için kullanılır. Mantıksal işlemler de önermeler kullanılarak gerçekleştirilebilir.
Bir yanıt bırakın