Nazirah nedir?
Nazire, bir şairin şiirine aynı form, ölçü, uyak ve tekrarlanan sesle başka bir şair tarafından yazılan şiirdir. Divan edebiyatı nazım türlerinden biridir. Kelime, “eşit, değer” anlamına gelen Arapça nazir kelimesinden gelir. Nazire yazmak, tanzir, tanzir etmek olarak adlandırılır. Nazire geleneği, Fars edebiyatından Türk edebiyatına geçmiştir. Fars şairler nazireye cevab derler. Alaycı ve mizahi bir şekilde yazılan nazirelere tehzil veya hezil denir.
Naziritin Amaçları
Nazirenin asıl amacı örnek şiirin güzelliğini ve değerini takdir etmek ve onu aşmaya çalışmaktır. Nazarenler ayrıca şairlerin birbirleriyle rekabet etmeleri ve şiir sanatını geliştirmeleri için önemli bir araçtır. Nazarenler bazen bir şair tarafından başka bir şairi övmek veya ona olan saygısını ifade etmek için yazılabilir. Örneğin Baki, gazelleri için yazdığı nazirelerle Fuzuli’nin şiirini takdir ettiğini ve beğendiğini göstermiştir.
Nazirelerin Özellikleri
Dizelerde örnek şiirin biçimsel özellikleri korunur. Başka bir deyişle, dizeler aynı biçim, ölçü, uyak ve tekrarlanan sesle yazılır. Dizelerde genellikle örnek şiirin anlamı korunur. Ancak bazı durumlarda dizeyi yazan şair örnek şiirin anlamını değiştirebilir veya genişletebilir. Dizelerde ayrıca örnek şiirin tarzı da korunur. Başka bir deyişle, dizeler genellikle örnek şiirin aynı üslup özelliklerine sahiptir. Ancak bazı durumlarda dizeyi yazan şair örnek şiirin tarzını değiştirebilir veya zenginleştirebilir.
Nazirlerin Türleri
Nazireler yazıldıkları nazım şekline göre çeşitli türlere ayrılır. Örneğin gazel, kaside, mesnevi, rubaie gibi nazım şekillerinde yazılmış nazireler vardır. Nazireler ayrıca yazıldıkları konuya göre çeşitli türlere ayrılır. Örneğin aşk, tabiat, tasavvuf gibi konularda yazılmış nazireler vardır.
Nazire örnekleri
Divan edebiyatında beyit örnekleri oldukça yaygındır. Örneğin, Baki’nin Fuzuli’nin gazelleri için yazdığı beyit, Türk edebiyatının en ünlü beyitleri arasındadır. İşte Baki’nin Fuzuli’nin “Gül-i hande-i çehre-i yar” adlı gazeli için yazdığı bir beyit:
Elin gülü, sevgilinin yüzü
El, yüz ve aşk gülü, Şems, nur dolu, tutam saç, El, yüz ve aşk gülü, Şems, nur dolu, tutam saç, Sevgili, tatlı kalpli, El, yüz ve aşk gülü, Sevgili, tatlı kalpli, El, yüz ve aşk gülü, Sevgili, tatlı kalpli, El, yüz ve aşk gülü, nur dolu, tutam saç, El, yüz ve aşk gülü, Şems, nur dolu, tutam saç, Baki bu beyitte Fuzuli’nin gazelindeki güzellikleri takdir etmiş ve onları aşmaya çalışmıştır. Beyitin biçimsel özellikleri, örnek alınan gazelinkilerle aynıdır. Ancak Baki beyitinde bazı yenilikler de yapmıştır. Mesela beyitin ikinci beyitinin son mısrasında “gül-i hande” ifadesi yerine “gül-i hande-i çehre” ifadesini kullanmıştır. Bu ifade beyite daha da zengin bir anlam katmıştır.
Nazirah’ın Önemi
Nazire, Divan edebiyatında önemli bir nazım türüdür. Nazireler, şairlerin birbirleriyle rekabet etmeleri ve şiir sanatını geliştirmeleri için önemli bir araç olmuştur. Nazireler ayrıca örnek şiirin güzelliğini ve değerini takdir etmemize yardımcı olur.
Bir yanıt bırakın