Abartı nedir?
Abartı, bir şeyi olduğundan daha büyük, daha fazla veya daha önemli göstermek anlamına gelen bir deyimdir. Türkçede “abartı” olarak da bilinir. Abartı, edebiyatın her alanında kullanılan bir sanattır. Şiirde, düzyazıda, tiyatroda, hatta müzikte ve resimde abartıya rastlamak mümkündür.
Abartmanın Amaçları
Abartmanın birçok amacı vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Şuna dikkat çekin: Abartı dikkat çekmek ve okuyucunun ilgisini çekmek için kullanılabilir. Örneğin bir şair, bir çiçeğin güzelliğini anlatırken abartıyı kullanabilir. Böylece okuyucunun dikkatini çiçeğe çekebilir ve onun daha güzel görünmesini sağlayabilir.
Etki yaratmak: Abartı, okuyucu veya dinleyici üzerinde bir etki yaratmak için kullanılabilir. Örneğin bir hatip, bir olayın önemini vurgulamak için abartı kullanabilir. Böylece okuyucunun veya dinleyicinin olayı daha önemli görmesini sağlayabilir.
Güzellik yaratmak: Abartı güzellik yaratmak için kullanılabilir. Örneğin bir şair bir manzarayı anlatırken abartı kullanabilir. Böylece okuyucunun manzarayı daha güzel görmesini sağlayabilir.
Abartma Türleri
Abartı farklı şekillerde yapılabilir. Başlıca abartı türleri şunlardır:
Doğrudan abartma: Doğrudan abartma, bir şeyin olduğundan daha büyük, daha çok veya daha önemli gösterilmesi yoluyla yapılan abartmadır. Örneğin, “Gözleri yıldızlar gibi parlıyordu.” Cümlede doğrudan bir abartı var.
Doğrudan abartma: Dolaylı abartma, bir şeyi olduğundan daha büyük, daha çok veya daha önemli göstermek için kullanılan ifadelerle yapılan abartmadır. Örneğin, “Gözleri gecenin karanlığını aydınlatıyordu.” Cümlede dolaylı bir abartma var.
Aksine abartı: Çelişki yoluyla abartma, bir şeyi olduğundan daha büyük, daha çok veya daha önemli göstermek amacıyla çelişkili ifadelerle yapılan abartmadır. Örneğin, “Ağaçların yüksekliği bulutlara değiyordu.” Cümlede kontrasttan dolayı abartı vardır.
Tekrar yoluyla abartma: Tekrar yoluyla abartma, bir şeyi olduğundan daha büyük, daha çok veya daha önemli göstermek amacıyla aynı ifadenin birden fazla kullanılmasıyla yapılan abartmadır. Örneğin, “Güzelliği efsaneydi.” Cümlede tekrardan dolayı abartı vardır.
Abartma Örnekleri
Literatürde abartıya pek çok örnek verilebilir. Abartılı ifadelerin kullanıldığı bazı örnekler şunlardır:
Şiir:
“Gözleri yıldızlar gibi parlıyordu” (Yahya Kemal Beyatlı) “Kaşları siyah bir kemanın telleriydi.” (Nazım Hikmet Ran) “Saçları rüzgarda dalgalar halinde uçuşuyordu.” (Ahmet Muhip Dıranas)
Nesir:
“Gökyüzü yanan bir ateş gibiydi.” (Recaizade Mahmut Ekrem) “Ağaçların boyu bulutlara değiyordu.” (Halid Ziya Uşaklıgil) “Sessizlik kulaklarımı tırmalıyor, ürpertiyordu.” (Sabahattin Ali)
Tiyatro:
“O bir kahramandı, bir tanrıydı.” (Mehmet Akif Ersoy) “Melek gibiydi, peri gibiydi.” (Halide Edip Adıvar) “Canavar gibiydi, şeytan gibiydi.” (Kemal Tahir)
Aşırılığın Zararları
Abartı dikkat çekmek, etki yaratmak veya güzellik yaratmak için kullanılabilir. Ancak aşırı abartı kullanımı metnin anlamını bozabilir veya okuyucu/dinleyicide yanlış bir izlenim bırakabilir. Bu nedenle abartı kullanımının ölçülü olması gerekmektedir. Abartı, edebiyatın önemli bir sanatıdır. Doğru kullanıldığında metne güç ve etki katabilir. Ancak aşırı kullanılması metnin anlamını bozabilir veya okuyucu/dinleyicide yanlış izlenim bırakabilir. Bu nedenle abartı kullanımının ölçülü olması gerekmektedir.
Bir yanıt bırakın