Mesnevi Nedir – Sözlük Anlamı Ne?

Mesnevi nedir?

Mesnevi Arapça kökenli bir kelime olup “çiftler halinde” anlamına gelir. Divan edebiyatında aruz vezniyle yazılan, her beyiti birbiriyle kafiyeli olan uzun nazım şeklidir. Mesnevilerde hikâyeler genellikle manzum olarak anlatılır.

Mesnevi Orta Asya’da ortaya çıkan bir nazım şeklidir. Firdevsi’nin 11. yüzyılda İran’da yazdığı Şehname, mesnevinin ilk önemli örneğidir. Shahnameh, İran mitolojisini ve tarihini anlatan bir destandır.

Mesnevi’nin Türk edebiyatında da önemli bir yeri vardır. Türk edebiyatında ilk mesnevi 13. yüzyılda Âşık Paşa tarafından yazılan Garibnâme’dir. Garibname, dinî ve tasavvufî konuları ele alan bir mesnevidir.

Mesnevi, Türk edebiyatının en sevilen ve okunan nazım şekillerinden biridir. Mevlana’nın Mesnevi’si Türk edebiyatında yazılmış en önemli mesnevilerden biridir. Mesnevi tasavvuf konularını ele alan bir eserdir.

Mesnevilerin Özellikleri

Mesnevilerin başlıca özellikleri şunlardır:

Her beyit kendi arasında kafiyelidir. Aruz ölçüsüyle yazılır. Hikâyeler genellikle manzum olarak anlatılır. Uzun nazım şekilleridir.

Mesnevi Çeşitleri

Başlıca mesnevi türleri şunlardır:

Dini mesnevi: Bunlar dini konuları ele alan mesnevilerdir. Âşık Paşa’nın Garibname’si, Yunus Emre’nin Divan-ı Kebir’i, Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk’ı bu türde yazılan mesneviler arasındadır.
Tasavvuf mesnevisi: Bunlar tasavvuf konularını ele alan mesnevilerdir. Mevlana’nın Mesnevi’si, Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun’u, Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk’ı bu türde yazılan mesnevilerdendir.
Tarihi mesnevi: Tarihî konuları ele alan mesnevilerdir. Firdevsî’nin Şehname’si, Âşık Paşa’nın Garibname’si, Ahmedî’nin İskendername’si bu türde yazılan mesneviler arasındadır.
Didaktik mesnevi: Bunlar didaktik konuları ele alan mesnevilerdir. Âşık Paşa’nın Garibname’si ve Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk’ı bu türde yazılan mesnevilerdendir.
Aşk mesnevisi: Bunlar aşk konusunu işleyen mesnevilerdir. Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun’u ile Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk’ı bu türde yazılan mesnevilerdendir.

Mesnevilerin Önemi

Mesnevi’nin Türk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Mesnevilerin başlıca önemi şunlardır:

Türk edebiyatında uzun nazım şekillerini yaygınlaştırdı. Türk edebiyatına yeni konular kazandırdı. Türk edebiyatında yeni anlatım teknikleri geliştirdi. Türk edebiyatında yeni bir üslup yarattı.

Mesnevilerin Etkileri

Mesnevilerin Türk edebiyatına ve diğer edebiyatlara önemli etkileri olmuştur. Mesnevilerin başlıca etkileri şunlardır:

Türk edebiyatında mesnevi geleneğini başlattı. Türk edebiyatında manzum hikâye türünün gelişmesine katkıda bulunmuştur. Tasavvuf düşüncesinin Türk edebiyatında yayılmasına katkıda bulunmuştur. Türk edebiyatında didaktik şiirin gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Mesnevi Örnekleri

Türk edebiyatında yazılan mesnevilerin önemli örnekleri şunlardır:

Âşık Paşa’nın Garibname’si, Yunus Emre’nin Divan-ı Kebir’i, Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk’ı, Mevlânâ’nın Mesnevi’si, Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun’u, Ahmedî’nin İskendername’si, Şeyyad Hamza’nın Yusuf ve Züleyha Edi’si