Sorun nedir?
Madde, uzayda yer kaplayan, hacmi ve kütlesi olan taneli bir yapıdır. Beş duyumuzla algılayabildiğimiz (hissedebildiğimiz), atalet sahibi canlı ve cansız varlıklardır. Madde temel olarak atom ve moleküllerden oluşur. Atomlar maddenin en küçük yapı taşlarıdır. Atomlar proton, nötron ve elektronlardan oluşur. Protonlar ve nötronlar atomun çekirdeğinde bulunurken, elektronlar atomun yörüngesinde bulunur. Moleküller atomların bir araya gelmesiyle oluşur. Moleküller tek atomlu veya çok atomlu olabilir. Tek atomlu moleküllerin örnekleri oksijen (O2), nitrojen (N2) ve hidrojendir (H2). Çok atomlu moleküllerin örnekleri su (H2O), karbondioksit (CO2) ve amonyaktır (NH3). Madde fiziksel ve kimyasal özellikleriyle tanımlanabilir. Fiziksel özellikler maddenin dış görünümüyle ilgilidir. Örneğin maddenin rengi, şekli, kokusu, tadı ve dokusu fiziksel özelliklerdir. Kimyasal özellikler maddenin kimyasal yapısıyla ilgilidir. Örneğin maddenin yanması, erimesi, donması ve çözünmesi kimyasal özelliklerdir.
maddenin özellikleri
Maddenin ana özellikleri şunlardır:
Hacmi ve kütlesi vardır. Madde uzayda yer kaplar ve kütlesi vardır.
Atalet gösterir. Maddenin hareket halindeyken durdurulması veya yönünün değiştirilmesi için bir kuvvete ihtiyacı vardır.
Ölçülebilir. Madde kütle, hacim, yoğunluk, renk, şekil, sıcaklık ve basınç gibi özelliklerle ölçülür.
Değişebilir. Madde fiziksel veya kimyasal değişimler yaşayabilir.
Maddenin fiziksel değişimleri
Maddenin fiziksel değişimleri, maddenin kimyasal yapısını değiştirmeyen değişimlerdir. Fiziksel değişim örnekleri şunları içerir:
Katıların erimesi veya donması
Sıvıların buharlaşması veya yoğunlaşması
Katıların ufalanması veya parçalanması
Sıvıların karıştırılması veya harmanlanması
Maddenin kimyasal değişimleri
Maddenin kimyasal değişiklikleri, maddenin kimyasal yapısını değiştiren değişikliklerdir. Kimyasal değişimlerin örnekleri şunları içerir:
Yakma
Üretme
Çürümek
reaksiyonlar
madde ve enerji
Albert Einstein’ın görelilik teorisine göre madde ve enerji birbirine eşdeğerdir. Bu teoriye göre Enerji = Kütle x Işık Hızının karesi (E = mc^2) denklemi geçerlidir. Bu eşitlik madde ve enerjinin birbirine dönüşebileceğini göstermektedir.
Maddenin sınıflandırılması
Madde fiziksel özelliklerine göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. En sık kullanılan madde sınıflandırması aşağıdaki gibidir:
katılar
sıvılar
Gazlar
katılar
Katılar, belirli bir şekli ve hacmi olan maddelerdir. Katılar, atomlarının veya moleküllerinin birbirine sıkı bir şekilde paketlendiği bir yapıya sahiptir. Katılar genellikle sert ve kırılgandır.
sıvılar
Sıvılar, belirli bir şekli olmayan ancak belirli bir hacmi olan maddelerdir. Sıvılar atom veya moleküllerinin birbirine göre serbestçe hareket edebildiği bir yapıya sahiptir. Sıvılar genellikle akışkandır.
Gazlar
Gazlar belirli bir şekli ve hacmi olmayan maddelerdir. Gazlar atom veya moleküllerinin birbirinden çok uzak olduğu bir yapıya sahiptir. Gazlar genel olarak genleşme ve büzülme özelliğine sahiptir.
Maddenin önemi
Madde, evrende var olan her şeyin temelini oluşturur. Madde olmadan hayat, enerji ve evren var olamaz. Madde insan hayatı için de çok önemlidir. Madde insanın temel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Örneğin beslenme, giyim, barınma, ulaşım gibi temel ihtiyaçlar maddeden üretilen ürünlerle karşılanmaktadır. **Sonuç olarak madde, evrende var olan her şeyin temelini oluşturan önemli bir kavramdır.
Bir yanıt bırakın