Irtifak Hakkı Nedir 2024-2025 Güncel Bilimsel Bilgiler – Sözlük Anlamı Ne?

İrtifak hakkı nedir?
İrtifak hakkı, bir taşınmazın sahibi tarafından başka bir kişiye veya taşınmaza verilen, taşınmazın belirli bir şekilde kullanılmasına olanak sağlayan sınırlı ayni haktır. Taşınmaz üzerinde, altında veya üstünde irtifak hakkı tesis edilebilir.

İrtifak Hakkının Özellikleri

İrtifak hakkı bir gayrimenkul üzerinde kurulur. İrtifak sınırlı bir ayni haktır. İrtifak hakkı taşınmazın üzerinde, altında veya üstünde tesis edilebilir. İrtifak hakkı, taşınmazın sahibi tarafından başka bir kişiye veya taşınmaza verilebilir. İrtifak hakkı, taşınmazın belirli bir şekilde kullanılmasına olanak sağlar.

İrtifak Haklarının Türleri

İrtifak hakları, üzerinde kuruldukları taşınmazın niteliğine göre kurulur. arazi lehine irtifak hakkı ve Bina lehine irtifak hakkı Aşağıdaki gibi ikiye ayrılır.
Arazi Lehine İrtifak Hakları

Arsa lehine irtifak hakları, bir arsa üzerinde başka bir taşınmaz mala tanınan irtifak hakkıdır. Arazi lehine en yaygın irtifak hakkı türleri şunlardır:

Geçiş hakkı: Bir mülkün komşu mülkten geçebilmesi için mülk sahibinden izin alması gerekir. Bu izin irtifak hakkı olarak tesis edilebilir.
Su hakkı: Bir mülkün komşu bir mülkten su alabilmesi için mülk sahibinden izin alması gerekir. Bu izin bir irtifak hakkı olarak kurulabilir.
Tünel, köprü, menfez ve benzeri yapılar inşa etme hakkı: Başka bir gayrimenkule ait tünel, köprü, menfez ve benzeri yapılar gayrimenkulün üzerine veya altına inşa edilebilir. Bu yapıların inşa edilebilmesi için irtifak hakkı tesis edilmesi gerekir.
Kablo, boru, enerji hattı ve benzeri tesisleri kurma hakkı: Başka bir mülke ait kablolar, borular, elektrik hatları ve benzeri tesisler bir gayrimenkul üzerine döşenebilir. Bu tesislerin kurulması için irtifak hakkı tesis edilmesi gerekir.

İyilik Haklarının Oluşturulması
Bir bina lehine irtifak hakları, bir bina üzerinde başka bir taşınmaz mala verilen irtifak haklarıdır. Bina lehine en yaygın irtifak hakkı türleri şunlardır:

Kat irtifakı: Bir yapının tamamlanmasından önce kat maliklerine mülkiyet hakkı tanımak için kurulan bir irtifak hakkıdır.
Geçiş hakkı: Bir binanın komşu bir binadan geçebilmesi için mülk sahibinden izin alması gerekir. Bu izin bir irtifak hakkı olarak kurulabilir.
Su alma hakkı: Bir binanın komşu binadan su alabilmesi için mülk sahibinden izin alması gerekir. Bu izin bir irtifak hakkı olarak kurulabilir.
Kablo, boru, elektrik hattı ve benzeri tesislerin döşenmesi hakkı: Başka bir binaya ait kablo, boru, enerji hatları ve benzeri tesisler bir bina üzerine döşenebilir. Bu tesislerin kurulabilmesi için irtifak haklarının tesis edilmesi gerekmektedir.

İrtifak Hakkının Kurulması
İrtifak hakkı kanundan, sözleşmeden veya gelenekten doğabilir.
Kanundan doğan irtifak hakları: Bazı irtifaklar doğrudan yasayla düzenlenir. Örneğin, bir geçiş hakkı yasal bir irtifak hakkıdır.
Sözleşmeye bağlı irtifaklar: İrtifak hakkı, taşınmaz sahibi ile irtifak hakkı sahibi arasında yapılacak bir sözleşme ile kurulabilir.
Örf ve gelenekten kaynaklanan irtifak hakları: Bazı irtifaklar örf ve adet hukuku kapsamında tanınır. Örneğin, su alma hakkı bir örf ve adet hukuku irtifakıdır.
İrtifak Hakkının Sona Ermesi
İrtifak hakkı aşağıdaki sebeplerle sona erebilir:

Son: İrtifak hakkının süresi sözleşmede belirlenebilir. Sürenin dolması halinde irtifak hakkı kendiliğinden sona erer.
Gayrimenkul mülkiyetinin devri: İrtifak hakkı, taşınmazın mülkiyetinin devriyle sona erer.
İrtifak hakkı sahibinin taşınmazdan feragat etmesi: İrtifak hakkı sahibi, taşınmazdan vazgeçerek irtifak hakkını sona erdirebilir.