Iltizam Sistemi Nedir – Sözlük Anlamı Ne?

İltizam Sistemi Nedir?

İltizam, Osmanlı Devleti’nde devlet gelirlerinin bir kısmının belirli bir ücret karşılığında kişilere devredilerek toplanması yöntemidir. Bu sistemde vergi toplamakla görevli kişilere “mültezim” deniyordu.

İltizam sistemi Osmanlı’da ilk kez 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmed döneminde uygulanmıştır. Bu dönemde devletin gelirlerini artırmak ve mali açıdan güçlenmek amacıyla bu sistem kullanıldı.

İltizam sistemi başlangıçta başarılı sonuçlar verdi. Devlet vergi gelirlerini daha kolay ve hızlı toplamaya başladı. Ancak zamanla bu sistemin bazı olumsuz sonuçları ortaya çıkmaya başladı.

İltizam sisteminin olumsuz sonuçlarından biri de iltizamcıların köylülere vergi toplama konusunda aşırı baskı uygulamaya başlamasıdır. Mültezim, devlete ödeyeceği bedeli karşılamak ve kendisine kar sağlamak amacıyla köylülerin ürün ve eşyalarını düşük fiyatlarla satın alıyordu. Bu durum köylülerin mağdur olmasına ve vergi gelirlerinin azalmasına neden oldu.

İltizam sisteminin bir diğer olumsuz sonucu ise devlet otoritesinin zayıflamasıdır. İltizamcılar, vergi toplamak için hükümet yetkililerine rüşvet vererek kendi çıkarlarını korumaya çalışıyorlar. Bu durum devlet otoritesinin zayıflamasına ve yolsuzluğun artmasına neden oldu.

18. yüzyılda Osmanlı Devleti mali krize girince iltizam sistemi daha da olumsuz sonuçlar üretmeye başladı. İltizamcı devlete ödeyeceği bedeli karşılayabilmek için vergileri daha da artırmaya başladı. Bu durum köylülerin isyan etmesine neden oldu.

İltizam sistemi 19. yüzyılda Tanzimat Tanzimatı ile kaldırılmıştır. Bu reformlarla birlikte vergi toplamakla görevli kişiler doğrudan devlet tarafından atanmaya başlandı.

İltizam Sisteminin Özellikleri

İltizam sisteminin başlıca özellikleri şunlardır:

Devlet gelirlerinin bir kısmını mültezimlere aktarıyor. Mültezim bu gelirleri devlete belirli bir ücret karşılığında toplamakla yükümlüdür. Mültezim, devlete ödemek zorunda olduğu bedeli ödemek ve kendisine kar sağlamak amacıyla köylüler üzerinde aşırı baskı kurabilmektedir. İltizam sistemi devlet otoritesinin zayıflamasına neden olabilir.

İltizam Sisteminin Uygulama Alanları

Osmanlı Devleti’nde çeşitli gelir türlerinin toplanmasında iltizam sistemi kullanılmıştır. Bu gelir türleri aşar, haraç, cizye, rusum ve mukataa gelirlerini içermektedir.

ondalıktarım ürünlerinden alınan vergidir. İltizam sistemiyle aşarlar iltizamcılara devredilerek toplanıyordu.

haraçgayrimüslimlerden alınan vergidir. İltizam sistemiyle haraç, mültezimlere aktarılarak toplanıyordu.

JizyaGayrimüslimlerden alınan bir vergidir. İltizam sistemiyle cizye, mültezimlere devredilerek toplanıyordu.

Ücretçeşitli hizmetlerden toplanan vergilerdir. İltizam sistemiyle vergiler iltizamcılara devredilerek toplanıyordu.

Kapalıçeşitli gelir türlerini ifade eden bir terimdir. İltizam sistemiyle mukataa gelirleri mültezimlere aktarılarak toplanıyordu.

İltizam Sisteminin Sonuçları

İltizam sisteminin Osmanlı Devleti üzerindeki etkileri şunlardır:

Devlet gelirleri arttı. Devlet otoritesi zayıfladı. Bu durum köylülerin mağduriyetine neden oldu. Yolsuzluk arttı.

İltizam sistemi, Osmanlı İmparatorluğu’nun mali krizinde önemli bir rol oynadı. Bu sistem aynı zamanda köylülerin isyanlarına da neden oldu. İltizam sisteminin kaldırılması, Osmanlı İmparatorluğu’nun mali durumunun iyileşmesine ve otoritesinin güçlenmesine yardımcı oldu.