Höyük Nedir?
Türkçede “höyük” olarak da bilinen höyük, insan eliyle yapılmış yapay bir tepedir. Höyüklerin oluşumu, insanların uzun yıllar aynı yere yerleşmesi ve bu yerleşimin zamanla artmasıyla gerçekleşir. Höyüklerin oluşumu için gereken koşullar şu şekilde sıralanabilir:
Yerleşim yeri su kaynaklarına yakın olmalıdır. Yerleşim yeri savunmaya uygun olmalıdır. Yerleşim yeri verimli topraklara sahip olmalıdır.
Höyüklerin oluşumu binlerce yıl sürebilir. Höyüklerin yüksekliği birkaç metreden birkaç yüz metreye kadar değişebilir. Höyüklerin boyutları yerleşimin büyüklüğüne ve yerleşim süresine bağlı olarak değişir.
Höyüklerin Tarihi
Höyüklerin oluşumu tarih öncesi zamanlara dayanır. Höyüklerin ilk örnekleri Neolitik Çağ’da (MÖ 8.000-5.500) bulunur. Neolitik Çağ’da insanlar yerleşmeye başlamış ve bu yerleşimleri savunmak için höyükleri kullanmışlardır.
Höyükler tarih boyunca birçok farklı medeniyet tarafından kullanılmıştır. Anadolu’da Erken Tunç Çağı’nda (MÖ 3000-2000) kurulan ilk şehir devletleri höyükler üzerine kurulmuştur. Bu şehir devletleri höyüklerin üzerinde bulunan savunma yapıları sayesinde kendilerini dış saldırılardan korumuşlardır.
Höyükler tarih boyunca yerleşim alanı olarak kullanıldığı gibi, bir defin yeri olarak da kullanılmıştır. Anadolu’da birçok farklı medeniyete ait mezar höyükleri bulunmaktadır. Bu mezar höyüklerinde, insanların mezarları höyüklerin içine inşa edilmiştir.
Höyüklerin Arkeolojik Önemi
Höyükler arkeoloji açısından çok önemli kaynaklardır. Höyüklerde yapılan kazılar geçmiş dönemlerde yaşamış insanların yaşam biçimleri, kültürleri ve teknolojileri hakkında önemli bilgiler verir.
Höyüklerde yapılan kazılarda şu bulgulara ulaşılmıştır:
Seramik Metal eşyalar Taş eşyalar Ahşap eşyalar Tekstil Kemik ve boynuz eşyalar Madeni paralar Yazılı belgeler
Bu bulgular geçmişte yaşamış insanların yaşam tarzları hakkında önemli bilgiler sağlar. Örneğin, seramikler insanların yemek pişirme, su taşıma ve depolama gibi ihtiyaçlarını nasıl karşıladığını gösterir. Metal nesneler insanların madenciliği ve metal işçiliğini nasıl geliştirdiğini gösterir. Taş nesneler insanların bunları tarım ve hayvancılık gibi faaliyetlerde nasıl kullandığını gösterir. Ahşap nesneler insanların günlük yaşamlarında ne tür nesneler kullandığını gösterir. Tekstiller insanların giyimi nasıl anladığını gösterir. Kemik ve boynuz nesneler insanların bunları avcılık ve balıkçılık gibi faaliyetlerde nasıl kullandığını gösterir. Madeni paralar insanların ticareti ve ekonomiyi nasıl anladığını gösterir. Yazılı belgeler insanların dili ve kültürü hakkında önemli bilgiler sağlar.
Türkiye’deki höyükler
Türkiye, dünyanın en zengin arkeolojik miraslarından birine sahiptir. Türkiye’de binlerce höyük bulunmaktadır. Bu höyükler farklı medeniyetlerden bulgulara ev sahipliği yapmaktadır.
Türkiye’deki en önemli höyüklerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Çatalhöyük (Konya) Göbekli Tepe (Şanlıurfa) Kültepe (Kayseri) Alacahöyük (Çorum) Troya (Çanakkale) Hattuşa (Boğazköy, Çorum) Efes (İzmir) Milet (Didim, Aydın)
Bu höyüklerde yapılan kazılar Türkiye’nin geçmişi hakkında önemli bilgiler veriyor.
Höyüklerin Korunması
Höyükler arkeoloji açısından çok önemli bir mirastır. Bu mirasın korunması gelecek nesiller için çok önemlidir. Höyükleri korumak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
Höyüklerin bulunduğu alanların tespiti, höyüklerin bulunduğu alanların korunması, höyüklerde bilimsel yöntemlerle kazı yapılması, höyüklerde bulunan buluntuların korunması.
Höyüklerin korunması için kamu kurumları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının birlikte çalışması gerekiyor.
Bir yanıt bırakın